Tại sao không nên vô tư chụp hình quay phim người Nhật mà không xin phép trước?

Khi nói đến văn hóa quay phim chụp ảnh, nhất là ở Nhật thì hành vi này thường đi cùng với ý thức chung cơ bản. Mặc dù vậy, vẫn có nhiều du khách rõ ràng là không biết (hoặc cố ý không tuân theo) các quy tắc khi đến Nhật.

Mới đây, mạng xã hội xôn xao khi YouTuber Khoa Pug du lịch Nhật Bản, review món lẩu trong một nhà hàng truyền thống ở Kyoto sau đó giật title "phụ nữ Nhật quỳ khóc", đồng thời ghi hình nữ phục vụ trong khi không được phép. Cách làm vlog của Khoa Pug khiến nhiều người phẫn nộ vì cho rằng YouTuber Việt Nam đã có thái độ khinh thường, đi ngược lại văn hóa nước sở tại, có thể khiến người Việt hải ngoại mất mặt.

Trong bài viết này, Lost Bird sẽ tổng hợp một số quy định (và luật lệ bất thành văn) liên quan đến hành vi quay phim chụp ảnh ở Nhật nói chung và Kyoto nói riêng để bạn đọc được rõ.

1. Cẩn thận khi dùng gậy Selfie

Gậy selfie là một công cụ tiện lợi cho chủ sở hữu, nhất là khi họ du lịch một mình hoặc theo cặp đôi và không có ai khác để làm phó nháy hộ. Nhiều nước Âu Mỹ không có quy định gì liên quan đến gậy selfie nhưng Nhật Bản thì ngược lại, hầu hết các ga tàu và một số đền, chùa ở Nhật tuyệt đối cấm sử dụng gậy selfie.

Lý do là vì không gian đô thị ở Nhật Bản đa phần là chật hẹp, đông đúc, việc sử dụng gậy selfie có thể làm phiền người khác, thậm chí đụng chạm, gây thương tích không mong muốn cho người xung quanh. Hãy tưởng tượng, bạn cầm gậy xoay lung tung ở ga tàu chật ních hành khách và chọc vào mắt ai đó?

Lời khuyên: Tốt nhất là chỉ sử dụng gậy selfie ở nơi không gian mở, thông thoáng và vắng người ví dụ như khi leo núi hoặc dạo trong công viên. Hãy chú ý ánh mắt của những người xung quanh, nếu họ tỏ ra khó chịu thì có thể bạn đang vi phạm quy định rồi đấy.

2. Nơi linh thiêng

Việc chụp ảnh nơi đền chùa, miếu mạo ở Nhật không tuân theo một quy luật nhất định nào, đa phần đều cho phép du khách chụp ảnh. Tuy nhiên, hãy cẩn trọng vì có một vài nơi có dán thông báo cấm quay phim chụp ảnh, hãy tuân theo nếu bạn không muốn bị phạt tiền hoặc tịch thu phương tiện ghi hình.

Hầu hết biển hiệu ở các khu du lịch của Nhật đều được thiết kế rất nổi bật, dễ hiểu, bạn chỉ cần chú ý một chút hoặc tuân theo chỉ dẫn của hướng dẫn viên du lịch mà thôi. Lưu ý, đền chùa là những nơi hay diễn ra các sự kiện (ví dụ một gia đình thuê khuôn viên để làm lễ cưới, hoặc lễ cầu siêu theo nghi thức truyền thống Thần Đạo chẳng hạn), lúc này tuyệt đối các bạn không được ghi hình vì dù sao đi nữa đó là sự kiện cá nhân.

Lời khuyên: Nếu bạn muốn chụp ảnh nghệ thuật của các ngôi đền, chùa một cách tốt nhất thì hãy đến sớm hoặc trễ một chút, tránh những giờ cao điểm đông người. Hầu hết đền, chùa ở Nhật không giới hạn thời gian vào cửa nên cứ vô tư đi. Nhớ xin phép nhân viên ở đó trước khi chụp để thể hiện thái độ lịch sự.

3. Đường phố và nơi công cộng

Nhật Bản là một đất nước sở hữu các thành phố sầm uất và ấn tượng bậc nhất thế giới, ví dụ như ở Tokyo, đám đông nhộn nhịp cùng ánh đèn mở ảo là không gian tuyệt vời để các nhiếp ảnh gia sáng tạo nghệ thuật. Tuy nhiên, lưu ý rằng chụp ảnh nơi công cộng là chủ đề cực kỳ nhạy cảm ở Nhật.

Bạn có thể chụp một đám đông từ xa, với điều kiện các nhân vật trong bức ảnh đó đủ xa và đủ mờ để "không thể nhận diện được". Nếu một cá nhân nào đó phát hiện tấm ảnh bạn chụp họ đủ gần và rõ nét để nhận diện được khuôn mặt và các đặc điểm nhân dạng khác, họ có quyền kiện bạn.

Một số tình huống đặc biệt mà bạn có thể ghi hình, hoặc chụp cận và rõ nét một cách thoải mái là đối với các Cosplayer, họ sẽ đồng ý tạo dáng cho bạn chụp, hoặc chụp ảnh cùng bạn. Ngoài ra, những người biểu diễn đàn, hát trước công chúng hoặc người thuyết giáo nơi công cộng cũng sẽ không phản đối khi bạn chụp ảnh.

Lời khuyên: Đừng cố "chụp lén" những nhân viên nữ của các cửa hàng, quầy bán thức ăn lề đường hoặc các PG mặc đồ hầu gái trước quán Karaoke, mặc dù họ xinh đẹp và khơi gợi bản năng của một phó nháy nhưng bạn sẽ gặp rắc rối nếu bị phát hiện.

4. Trong nhà hàng, quán ăn

Nhật Bản là thiên đường ẩm thực hàng đầu thế giới, nơi bạn có thể tìm được những món đặc sản với không gian ẩm thực có một không hai, pha trộn giữa cổ kính và hiện đại. Món ăn ở Nhật không chỉ ngon mà còn phải đẹp, vì nó thực sự là một loại hình nghệ thuật.

Vì vậy, đừng ngại ngùng chụp ảnh đăng lên mạng xã hội, tag bạn bè của mình vào và nhớ check in tại nhà hàng mà bạn đang ăn nhé, người chủ sở hữu hoặc bếp trưởng ở đó sẽ rất biết ơn và có thể họ sẽ tặng thêm đồ uống hoặc món ăn nhẹ không chừng.

Lời khuyên: Chụp đồ ăn và nội thất thôi nhé, nếu muốn chụp người (nhân viên, đầu bếp) thì phải xin phép, đây là lịch sự tối thiểu. Nếu bạn cố ý ghi hình nhân viên quán thì có thể bị từ chối phục vụ (như trường hợp Khoa Pug).

5. Tại các sự kiện âm nhạc (rạp hát, phòng hòa nhạc, sân khấu ngoài trời...)

Nhiều phòng hòa nhạc lớn và các địa điểm tổ chức tường thuật trực tiếp sự kiện âm nhạc cho phép chụp ảnh và quay video, nhưng cũng có nơi tổ chức khép kín và nghiêm cấm chụp ảnh, quay video hoặc ghi âm (và đặc biệt là có thể cấm livestream). Nếu bạn bị bắt, ban đầu bạn có thể sẽ chỉ nhận được cảnh báo của nhân viên an ninh, nhưng hãy nhớ rằng bạn cũng có nguy cơ bị đuổi khỏi sự kiện. Hãy làm đúng theo những chỉ dẫn ban đầu.

Lời khuyên: Các doanh nghiệp giải trí ở Nhật có xu hướng gắn liền với yakuza (được bảo kê bởi băng nhóm xã hội đen để duy trì trật tự trong khu vực, giữ an toàn cho sự kiện được tổ chức), đây là điều không tránh khỏi ở đất nước mặt trời mọc, tốt nhất bạn không nên phá vỡ quy tắc của họ.

6. Ghi hình ở hộp đêm, quán bar, karaoke, cà phê hầu gái...

Câu lạc bộ hoặc hộp đêm thường có chính sách liên quan đến việc chụp ảnh hoặc quay video, nếu bạn chỉ chụp ảnh tự sướng với bạn bè thì thường không có vấn đề gì, thế nhưng khi chụp ảnh hoặc quay video (rõ nét khuôn mặt) những nhân viên hoạt náo, vũ công, vũ nữ thoát y thì phải cẩn thận hỏi nhân viên bảo vệ xem có được phép hay không. Thậm chí nếu được phép thì hãy nhớ rằng không nên dùng đèn flash vì có thể làm người khác chói mắt. Tương tự khi ở trong quán Karaoke.

Đối với cà phê hầu gái, những nữ phục vụ xinh đẹp ở đây thường kiếm thêm tiền bằng cách làm mẫu ảnh, vì vậy bạn nên xin phép chụp ảnh cùng và trả một khoản tiền, chắc chắn họ sẽ vui vẻ chụp cùng bạn và hơn thế nữa. Ở những nơi như thế này, tiền đi đôi với sự tôn trọng sẽ giải quyết mọi nhu cầu của bạn.

Lời khuyên: Tương tự như sự kiện âm nhạc, hộp đêm và các quán karaoke luôn được bảo vệ bởi yakuza, đừng phá vỡ quy luật ở đây. Lưu ý, có thể bạn được phép ghi hình các vũ công nhưng đừng chụp hình khách hàng khác, nhiều người không muốn bị ghi lại cảnh mình đi hộp đêm hoặc cà phê đèn mờ.

7. Khu vực dân cư

Những khu phố yên tĩnh, khu chung cư rêu phong hoặc những dãy nhà có kiến trúc cổ kính là rất dễ bắt gặp ở Nhật, bạn có thể chụp ảnh thoải mái ở khu vực này để khai thác vẻ đẹp trong kiến trúc hoặc phản ánh cuộc sống đời thường của cư dân Nhận Bản. Tuy nhiên, lưu ý là đừng để ai đó lọt vào ảnh một cách quá rõ nét và có thể nhận dạng.

Lời Khuyên: Đừng quay ống kính vào cửa sổ nhà người ta, đồng thời hãy chọn góc quay sao cho đừng lấy hết thông tin số nhà riêng, hoặc biển số của một chiếc xe nào đó vào trong ảnh. Mặc dù đây chỉ là luật bất thành văn, nhưng cũng được xem là phép lịch sự, ý thức chung tối thiểu cần có.

8. Cấm dùng drone, flycam

Nhật Bản không yêu cầu giấy phép sử dụng drone, bạn có thể sử dụng thoải mái ở các khu vực ngoại ô, bờ biển, trên núi...nhưng Tokyo và các thành phố lớn khác thì cấm tiệt vì có thể gây nguy hiểm cho người khác, hoặc ảnh hưởng đến an toàn hàng không dân dụng.

Đạo luật cấm vật thể bay không người lái của Nhật nghiêm cấm flycam hoặc máy bay điều khiển từ xa các loại bay qua khu dân cư hoặc khu vực xung quanh sân bay mà không có sự cho phép của Bộ trưởng Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông. Drone và Flycam cũng bị cấm bay vào ban đêm và trong khi một sự kiện diễn ra thì loại hình này cũng bị cấm.

Lời Khuyên: Hãy tham khảo bản đồ đánh dấu vùng an toàn bay để xác định được vị trí nào có thể sử dụng drone và flycam.

9. Khi du lịch Kyoto

Trong nhiều năm gần đây, Nhật Bản đã trở địa điểm du lịch lý tưởng hàng đầu thế giới thế giới, đặc biệt là ngoài thủ đô Tokyo thì Kyoto cũng là một thành phố cổ kính thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Tuy nhiên du lịch là con dao hai lưỡi, đa phần khách nước ngoài đến đây không "nhập gia tùy tục", không bỏ thời gian tìm hiểu văn hóa bản xứ dẫn đến nhiều rắc rối đáng tiếc.

Khách du lịch vô ý thức có hành vi hủy hoại những tài sản cá nhân cũng như công cộng, đặc biệt là việc cản trở, chèo kéo Geisha và Maiko để chụp hình selfie rất phản cảm. Đối mặt với hoàn cảnh này, hiệp hội gồm đại diện người bản xứ và chủ shop ở quận Gion thuộc thành phố Kyoto đã đưa ra quy định cấm du khách quay phim chụp ảnh mà chưa được cho phép.

Lời Khuyên: Đừng làm phiền Geisha và Maiko khi họ đang đi đâu đó, khả năng cao họ đang làm việc và không muốn bị trễ giờ, đừng chèo kéo. Nếu muốn chụp ảnh với Geisha, hãy hỏi họ trước khi chụp, hành vi chụp lén Geisha bị cho là vô học. Nếu miễn cưỡng chụp ảnh Geisha, hãy chụp từ phía sau như trong ảnh trên đây.

10. Không chụp ảnh trẻ em (vấn đề nhạy cảm)

Bạn có thể vô tình bắt gặp những đứa trẻ Nhật Bản dễ thương, trắng trẻo và bụ bẫm, nếu muốn chụp ảnh thì không thành vấn đề gì nếu bố mẹ chúng cho phép, hãy hỏi một cách lịch sự và hy vọng mình gặp may (vì khả năng cao là họ sẽ từ chối).

Đối với những đứa trẻ mặc đồng phục học sinh (học sinh tiểu học Nhật Bản thường tự đi học, chúng hay đi bộ một mình hoặc theo nhóm), tuyệt đối không chụp ảnh, không lân la hỏi chuyện hoặc đi theo chúng, vì đó là biểu hiện của những kẻ bắt cóc hoặc biến thái, đây là chủ đề vô cùng nhạy cảm thậm chí có thể dẫn đến tình huống nguy hiểm cho bạn nếu bị hiểu nhầm

Lời Khuyên: Hãy tránh xa trẻ em tiểu học nếu có thể.