‘Killers of the Flower Moon’ của Martin Scorsese sắp ra mắt - Tìm hiểu vụ thảm sát tộc người Osage vì ‘vàng đen’

‘Killers of the Flower Moon’, phim điện ảnh thứ 26 của đạo diễn Martin Scorsese đã ra mắt trailer đầu tiên sau bao ngày tháng mong chờ của những fan hâm mộ trung thành. Bộ phim dựa trên quyển sách phi hư cấu của David Grann - Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI và do Apple TV+ hợp tác đầu tư cùng Paramount Pictures.

Các diễn viên

Martin Scorsese đã triệu hồi “chàng thơ” Leonardo DiCaprio đóng chính vai Ernest Clark, chồng của Mollie - một cô gái tộc Osage và được hưởng thừa kế lợi nhuận dầu mỏ ở đó.

Tiếp theo là ông bạn già Robert De Niro trong vai William Hale, kẻ chủ mưu độc địa, cùng với những cái tên quen thuộc khác như Brendan Fraser, Jesse Plemons (The Power of The Dog). Phim đương nhiên sẽ có sự góp mặt của các diễn viên người Mỹ bản địa như Lily Gladstone (vai Mollie), Larry Sellers (cố vấn phim, cameo, đã qua đời năm 2021), Tatanka Means (đặc vụ John Wren) , William Belleau (The Twilight Saga: Eclipse)...

Vụ án bị lãng quên

Vụ thảm sát gia đình tộc người Osage ở Oklahoma có thể nói là vụ án bị lãng quên suốt thời gian dài trong lịch sử Mỹ. Tóm tắt ngắn thì đây là vụ án hơn 60 thành viên bộ tộc Mỹ bản địa Osage bị giết, họ nằm trong danh sách thừa kế mỏ dầu ở phần đất thuộc tài sản của bộ tộc. Các điều tra mới còn cho thấy nhiều cái chết bị che giấu, cho thấy con số có thể lên tới hàng trăm người. Đến năm 2017, khi tác phẩm sách của David Grann và dự án phim của Martin Scorsese công bố thì mới thu hút truyền thông quay lại vụ án.

Bối cảnh

Năm 1897, mỏ dầu được phát hiện tại phần đất thuộc Khu bảo tồn người Osage (nay là Osage County, Oklahoma). Bộ Nội vụ Hoa Kỳ bắt đầu thăm dò và khai thác dầu nơi đây, các thủ tục được triển khai và người Osage được chia đất, cũng như hưởng lợi tức từ việc khai thác dầu, cho bản thân họ và người thừa kế tương lai.

Đến những năm 1920, thị trường dầu mỏ phát triển và người Osage trở nên giàu có vượt bậc. Họ được gọi là bộc tộc giàu có nhất hành tinh, giàu hơn mọi bộ lạc, cộng đồng, hơn mọi người da trắng. Người Osage bắt đầu có điều kiện để gửi con mình đi học trường tư, du lịch châu Âu, sắm sửa ô tô, trang sức.

Báo chí khắp nơi đưa tin về họ cùng lời truyền miệng của những công nhân mỏ, những con kền kền bắt đầu tụ về Osage mà theo lời nhà văn Robert Allen Warrior, đó là những doanh nhân, một số là tội phạm, sẵn sàng chia rẽ tộc Osage, giết người khi cần để giành quyền kiểm soát dầu mỏ.

Năm 1921, có thể do vận động hành lang từ những người da trắng muốn hưởng lợi, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua luật yêu cầu tòa án chỉ định người giám hộ cho những người Osage lai, nhằm quản lý tài chính của họ cho đến khi họ chứng minh được năng lực quản lý chi tiêu của mình. Theo luật thì trẻ vị thành niên có một nửa, thậm chí ít hơn một nửa dòng máu Osage, cha mẹ còn sống hay không cũng phải có người giám hộ và những người này thường là luật sư hoặc doanh nhân da trắng. Động cơ của những người giám hộ đương nhiên không trong sạch, đa số đều lợi dụng quyền của mình để ăn cắp tài sản của thân chủ Osage, thậm chí ám sát họ.

Năm 1924, Bộ Nội Vụ đã truy tố 20 người giám hộ về tội tham nhũng thế nhưng tất cả đều lách được hình phạt nhờ “giải quyết bên ngoài tòa”. Năm 1927, theo báo cáo có khoảng 27 triệu đô la bị “Tổ chức Giám hộ” này nắm giữ, số tiền đáng lẽ thuộc về 833 gia đình Osage.

Các vụ án

Đầu những năm 1920, miền Tây Hoa Kỳ kinh động với tin tức về 18 người Osage cùng 3 người không thuộc bộ tộc bị sát hại, chỉ trong một thời gian ngắn.

Đầu tiên là ngày 27/05/1921, thi thể Anna Brown, một người Osage 36 tuổi được phát hiện tại hẻm núi hẻo lánh hạt Osage. Chính quyền địa phương cho rằng đây là tai nạn do say rượu té ngã nên gạt vụ án sang một bên. Anna Brown khi ấy đã ly hôn nên mẹ cô, Lizzie Q. Kyle trờ thành người nắm giữ tài sản của con. Hai tháng sau, Lizzie cũng bị giết. Cùng thời điểm phát hiện ra thi thể Anna, người ta cũng tìm thấy anh họ cô, Charles Whitehorn bị bắn chết.

Ngày 06/02/1923, Henry Roan Horse, một anh em họ khác của Anna Brown bị bắn chết trong xe. William Hale đã dàn xếp để trở thành người thụ hưởng tiền bảo hiểm nhân thọ $25.000 của Roan. Đến ngày 10/03/1923, một quả bom đã phá nát dinh thự Fairfax của chị gái Anna, Rita Smith. Chồng của Rita, Bill Smith bị thương nặng và qua đời 4 ngày sau đó.

Tiếp theo là George Bigheart, một người Osage thuần chủng khác qua đời do uống whisky tẩm độc. Luật sư của Bigheart là William Watkins Vaughan cũng được tìm thấy chết bên đường ray tàu Pershing. 13 cái chết khác của những người Osage thuần chủng cũng được báo cáo trong khoảng thời gian 1921-1923. Đến năm 1925, ít nhất 60 người Osage đã qua đời, để lại tài sản cho người giám hộ, vốn toàn là luật sư và doanh nhân da trắng ở địa phương. 

Cục điều tra BOI, tiền thân của Cục điều tra Liên bang FBI ngày nay, phát hiện tra thị trường ngầm nơi trao đổi các hợp đồng thanh toán những người Osage để chiếm đoạt tài sản. Năm 1925, theo lời kêu gọi giúp đỡ của những người lớn tuổi ở Osage, BOI vào cuộc điều tra các vụ giết người, khi lực lượng địa phương không thể kham nổi. Tom White là người ra mặt điều tra, còn các đặc vụ khác hoạt động ngầm. Các đặc vụ bao gồm cựu kiểm lâm Texas John Burger, Frank Smith, John Wren - một người Mỹ bản địa tộc Ute, trước đây từng là gián điệp cho cách mạng Mexico.

Cũng trong năm 1925, để bảo vệ người Osage không bị sát hại nữa, Quốc Hội thông qua luật cấm người ngoại tộc Osage được thừa kế tài sản từ người trong tộc vốn là người Mỹ bản địa thuần chủng, lai nửa dòng máu hay ít hơn.

Điều tra và truy tố

Hội đồng Bộ tộc Osage nghi ngờ rằng William Hale là người đứng sau chủ mưu. Ủy viên phụ trách các vấn đề về người bản địa của Bộ Nội Vụ đã cử 4 đặc vụ bí mật điều tra. Trong hai năm theo dõi, họ phát hiện một đường dây tội phạm do Hale đứng đầu, gọi là “King of Osage Hills”. Hale cùng các cháu trai họ Burkhart ban đầu đến Osage để làm việc trong mỏ dầu và phát hiện khối tài sản to lớn của bộ tộc. Mục tiêu của hắn là giành quyền sở hữu khối tài sản đó.

Để đạt được mục đích đó, Hale thuyết phục cháu trai Earnest Burkhart cưới Mollie Kyle, cô gái Osage thuần chủng. Sau đó Hale dàn xếp thanh toán gia đình Mollie từ mẹ, chị ruột, anh rể, em họ. Mollie và Earnest đương nhiên có quyền nắm tài sản từ những người thân quá cố. Một thời gian sau, các nhà điều tra cũng phát hiện Mollie bị đầu độc, tuy nhiên âm mưu thất bại và Mollie được cứu sống.

Hale cùng các cháu trai sau đó đã bị truy tố vì tội giết gia đình Mollie Kyle. Tội ác của Hale trở thành án liên bang và BOI được quyền vào cuộc từ năm 1926-1929. Tuy nhiên trong quá trình xét xử, các đồng phạm của Hale liên tục thiệt mạng, bồi thẩm đoàn thì người bị treo cổ, người kháng cáo, người quay xe hủy án.

Năm 1926, Ernest Burkhart nhận tội đồng phạm cùng Hale. Để thoát án tử hình, hắn nhận lời làm chứng và chỉ đích danh cậu mình là kẻ chủ mưu. Ernest cùng Bryant và những anh em khác lãnh án chung thân nhưng sau đó được tạm tha bất chấp phản đối từ người Osage. Còn William Hale, cuối cùng chỉ lãnh án chung thân từ vụ án của Roan, về sau được tạm tha và sống đến khi chết vào năm 1962.

Ảnh hưởng đến hiện tại

Ngày nay, con cháu tộc Osage vẫn nhận được tiền từ quyền sở hữu do ông cha để lại, nhưng họ không còn giàu có như trước. Năm 2011, sau hơn một thập kỷ đệ đơn kiện Bộ Nội Vụ về cách quản lý gây tổn thất lên quỹ ủy thác và lãi suất của những người thừa kế, chính phủ Mỹ đã dàn xếp đền bù 380 triệu đô la (513 triệu nếu tính theo thời giá 2023) cho tập thể liên quan.

Vẫn còn rất nhiều khuất tất và vấn đề trong việc nắm giữ tài sản của những người Osage. Ngày nay, khoảng ¼ người hưởng tài sản không phải là người Osage, bất chấp luật đề ra từ năm 1925. Con cháu mang dòng máu Osage phần đông vẫn chưa rành hết câu chuyện lịch sử và vẫn phải lần mò và tranh đấu cho quyền lợi chính đáng của dân tộc và bản thân mình.

Bộ phim ‘Killers of the Flower Moon’ của Martin Scorsese dự kiến sẽ dài gần 4 tiếng đồng hồ, trở thành một trong những phim dài nhất lịch sử Hollywood, cùng với Lawrence of Arabia (3 tiếng 42 phút), Ben-Hur (3 tiếng 32 phút) và 1996's Hamlet (4 tiếng 2 phút). Phim dự kiến ra mắt trên Apple TV+ và rạp giới hạn vào ngày 06/10/2023.