Bàn tay nói gì về sức khỏe, từ viêm khớp đến tiểu đường – những dấu hiệu nhận biết

Tháng trước, Vua Charles của Anh đã phải cười rất tươi khi được chụp ảnh mặc dù những ngón tay sưng phồng, ngay sau cái chết của mẹ ông, cố Nữ hoàng Elizabeth.

Đây không phải là lần đầu tiên bàn tay của ông gây lo ngại. Tại đám tang của cha mình, Hoàng tử Phillip, vào tháng 4 năm ngoái, các ngón tay của vị vua tương lai lúc bấy giờ có vẻ mũm mĩm và sưng tấy.

Tương tự như vậy, tại Lễ kỷ niệm Ngày thịnh vượng chung ở London vào tháng 3 năm 2020 và tại lễ đính hôn của hoàng gia tại một quán rượu vào tháng 5 năm 2021, bàn tay đỏ thẫm cùng tứ chi mập mạp của quốc vương đã không được chú ý.

Nhiều chuyên gia y tế đã cân nhắc, bao gồm Tiến sĩ Gareth Nye, giảng viên cao cấp tại Đại học Chester của Anh.

Ông nói với tờ báo lá cải của Anh Daily Star rằng ngón tay sưng phồng và bàn tay đỏ có thể là do tình trạng sức khỏe – trong số đó có tình trạng giữ nước (phù nề), “hầu hết ảnh hưởng đến những người trên 65 tuổi vì khả năng kiểm soát chất lỏng bị hạn chế”, và viêm khớp, khi “các ngón tay thường trở nên cứng, đau và sưng tấy”.

Mặc dù Nye nói thêm rằng không thể kết luận rằng những ngón tay sưng tấy của nhà vua là nguyên nhân gây ra bởi bất kỳ mối lo ngại y tế nào ngay lập tức, nhưng công bằng mà nói thì bàn tay có thể tiết lộ rất nhiều điều về tình trạng sức khỏe của một người.

“Thông thường, các bác sĩ và nhà trị liệu có thể chỉ cần nhìn vào bàn tay của bệnh nhân để tìm manh mối về tình trạng sức khỏe tiềm ẩn”, Clare Black, tại phòng khám Hồng Kông, Chuyên gia Y tế Châu Á cho biết.

“Một số triệu chứng và thay đổi ở tay là bình thường, nhưng đôi khi những triệu chứng này có thể chỉ ra những mối lo ngại tiềm ẩn nghiêm trọng hơn”.

Một phần phụ xương, phức tạp

Chúng ta có thể không chú ý nhiều đến bàn tay nhưng chúng là những cấu trúc phức tạp.

Bàn tay - bao gồm cổ tay, lòng bàn tay, ngón tay và ngón tay cái - chứa hơn một phần tư xương của cơ thể. Mỗi bàn tay có 27 xương – tám xương ống cổ tay (ở cổ tay), năm xương bàn tay (ở nửa dưới của các ngón tay) và 14 xương phalangeal (ở đầu các ngón tay).

Black cho biết, xương vừng, xương nhỏ nằm trong gân, cung cấp thêm đòn bẩy và giảm căng thẳng cho các mô bên dưới.

“Có 27 khớp và hơn 120 dây chằng đã biết ở mỗi bàn tay. Bà cho biết thêm, dây chằng là một mô giống như sợi dây chắc chắn, nối xương với xương khác. Chúng cung cấp sự liên kết và ổn định khi di chuyển các khớp”.

Mỗi bàn tay có hơn 30 cơ, hầu hết dẫn đến cổ tay và cẳng tay. Các ngón tay không có cơ.

Black cho biết: “Các cử động của bàn tay chủ yếu được bắt đầu bởi các cơ ở cẳng tay gắn vào các ngón tay và ngón cái thông qua các dây chằng”.

“Gân là mô mềm nối cơ với xương và cho phép cử động các khớp khi cơ co lại. Các cơ nhỏ trong lòng bàn tay được gọi là cơ nội tại chịu trách nhiệm và trợ giúp vận động tinh, cho phép cầm nắm các đồ vật khác nhau, đồng thời phối hợp chuyển động”.

Ba dây thần kinh chính chịu trách nhiệm về chức năng cảm giác và vận động ở các bộ phận khác nhau của bàn tay. Thần kinh quay cung cấp cảm giác cho mu bàn tay từ ngón cái đến ngón thứ ba.

Dây thần kinh trụ đi qua cổ tay trong gọi là kênh Guyon và cung cấp cảm giác cho ngón út và một nửa ngón đeo nhẫn.

Dây thần kinh giữa đi qua cổ tay qua ống cổ tay và cung cấp cảm giác cho ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và một phần của ngón đeo nhẫn.

Da trên lòng bàn tay của chúng ta không có lông và không rám nắng, Black giải thích. Mỗi lòng bàn tay có khoảng 17.000 cơ quan tiếp nhận cảm ứng và các đầu dây thần kinh tự do, giúp cảm nhận áp lực, chuyển động, chạm nhẹ và rung động.

Tiến sĩ Athena Au, chuyên gia về chỉnh hình và chấn thương tại Trung tâm Chỉnh hình và Cột sống Matilda ở Hồng Kông, cho biết bàn tay con người và bàn tay của loài linh trưởng có nhiều điểm tương đồng.

“Nơi chúng khác nhau là ở chức năng của chúng. Tay của động vật linh trưởng thường được sử dụng để vận động, chẳng hạn như đánh đu hoặc treo mình giữa các thân cây. Bà nói rằng bàn tay con người được sử dụng để cầm nắm, thao tác và thực hiện các công việc đòi hỏi sự khéo léo”.

“Con người cũng có ngón tay cái dài hơn so với bốn ngón tay còn lại – điều này cho phép các cách cầm nắm và thao tác– nhưng động vật linh trưởng có ngón tay cái ngắn và các ngón khác dài, khiến cho việc di chuyển trở nên dễ dàng”.

Điều gì có thể xảy ra với bàn tay?

Au cho biết một số tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng đến bàn tay.

Chúng bao gồm:

·        viêm xương khớp – thoái hóa và hao mòn khớp;

·        hội chứng ống cổ tay – tê, ngứa ran và yếu ở bàn tay và cánh tay do chèn ép dây thần kinh giữa;

·        ngón tay cò súng hoặc viêm bao gân của ngón tay – tình trạng viêm bao quanh gân có thể khiến ngón tay bị “khóa” ở tư thế cong;

·        hội chứng de Quervain - đau hoặc sưng ở hoặc gần gốc ngón tay cái;

·        hội chứng ống trụ – viêm, sưng hoặc kích ứng ở dây thần kinh trụ bắt đầu ở một bên cổ và kết thúc ở các ngón tay của bạn; và

·        viêm khớp dạng thấp – một bệnh tự miễn và viêm ảnh hưởng đến các mô khớp ở ngón tay, ngón cái và/hoặc cổ tay.

Bệnh Dupuytren ảnh hưởng đến lớp mô gọi là cân nằm dưới da trong lòng bàn tay.

Black cho biết: “Các nút mô hình thành dưới da, trông giống như các nốt sần trong lòng bàn tay và cuối cùng tạo ra một sợi dây dày có thể kéo một hoặc nhiều ngón tay hoặc ngón tay cái vào tư thế uốn cong. Điều này dẫn đến có thể yêu cầu phẫu thuật tay”.

U nang hạch là cục u được tìm thấy ở ngón tay, bàn tay và cổ tay. Mặc dù lành tính nhưng chúng có xu hướng quay trở lại mặc dù đã được điều trị cẩn thận. Chúng có thể góp phần gây đau khớp và giảm phạm vi chuyển động.

Cách nhìn và cảm nhận bàn tay có thể chỉ ra một số vấn đề về sức khỏe. Ví dụ, Au nói rằng các khớp ngón tay bị sưng và đau có thể chỉ ra một vấn đề cục bộ như viêm xương khớp, chấn thương hoặc chấn thương cấp tính hoặc nhiễm trùng.

Chúng cũng có thể phản ánh một căn bệnh toàn thân, chẳng hạn như một dạng viêm khớp.

Au nói: “Các phàn nàn phổ biến khác bao gồm ngứa ran, tê và yếu ở các ngón tay”.

“Mặc dù đây có thể là dấu hiệu của hội chứng ống cổ tay hoặc bệnh ống cổ tay, nhưng cảm giác tê cũng có thể là do bệnh thần kinh ngoại vi, một biến chứng của bệnh đái tháo đường”.

“Việc chèn ép các dây thần kinh ở cổ, hoặc bất cứ nơi nào dọc theo chi trên, cũng có thể dẫn đến tê liệt”.

"Đó là lý do tại sao điều quan trọng là cần gặp bác sĩ phẫu thuật chi trên nếu gặp những triệu chứng này".

Au cho biết run tay thường do các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn gây ra, có thể bao gồm bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng, thiếu vitamin B12, hội chứng cai rượu, các vấn đề về tuyến giáp và tác dụng phụ của một số loại thuốc.

Nếu bị run tay, bà khuyên bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia nội khoa.

Các ngón tay tê, lạnh, ngứa ran có thể là triệu chứng nhạy cảm bất thường với lạnh. Được gọi là hiện tượng Raynaud, tình trạng này làm giảm lưu lượng máu đến một số bộ phận của cơ thể, đặc biệt là tứ chi.

“Các động mạch nhỏ hơn cung cấp máu cho da trở nên hẹp lại, hạn chế lưu lượng máu đến các khu vực bị ảnh hưởng. Các ngón tay có thể cảm thấy tê, lạnh và đau và có màu trắng hoặc xanh”, Black nói.

Ngón tay bị sưng có thể là dấu hiệu của bệnh giữ nước, bệnh gút hoặc viêm khớp dạng thấp.

Vì vậy, đừng bỏ qua những gì bàn tay có thể đang cố nói. Au nói: Bên cạnh việc cho chúng ta hiểu biết sâu sắc về sức khỏe, bàn tay còn làm được rất nhiều điều.

Bà nói thêm: “Chúng giúp bạn điều khiển môi trường, chăm sóc bản thân, sử dụng các công cụ. Hơn nữa, chúng là phần mở rộng cá tính vì chúng cho phép con người vẽ, sáng tác nhạc, chơi thể thao và ôm những người thân yêu”.