Tiện lợi nhưng chết người? Nghiên cứu cho thấy thực phẩm siêu chế biến 'ăn liền' có thể gây ra nguy cơ tử vong sớm

Một nghiên cứu được công bố gần đây của các nhà nghiên cứu phát hiện ra việc tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn, ăn liền như xúc xích, pizza đông lạnh và bánh rán có thể dẫn đến tử vong sớm.

Những phát hiện đã được công bố trên Tạp chí Y học Dự phòng Mỹ.

Các nhà nghiên cứu cho biết, thực phẩm siêu chế biến từ lâu có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường , bệnh tim mạch và ung thư . Họ muốn tiến thêm một bước nữa và xem làm thế nào các loại thực phẩm có thể liên quan đến cái chết sớm.

Tác giả chính Eduardo Nilson từ Đại học Sao Paulo ở Brazil cho biết, để tìm hiểu, họ đã thực hiện đánh giá rủi ro so sánh hoặc mô phỏng tác động của một yếu tố rủi ro đối với sức khỏe.

Dựa trên mô hình và tính toán, thực phẩm siêu chế biến chiếm từ 13% đến 21% tổng lượng năng lượng tiêu thụ của người trưởng thành Brazil.

Năm 2019, hơn 500.000 người Brazil trưởng thành từ 30 đến 69 tuổi qua đời. Họ tính toán rằng việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến là nguyên nhân gây ra khoảng 57.000 ca tử vong sớm trong nhóm đó, tương đương 10,5%.

Nilson cho biết nhóm nghiên cứu đã thận trọng trong các ước tính của mình, vì vậy tác động có thể cao hơn nhiều.

Mặc dù nhóm vẫn chưa thực hiện một mô hình cho Mỹ, nhưng con số rất có thể sẽ cao hơn xứ cờ hoa.

Ông nói: “Đó là một vấn đề sức khỏe cộng đồng. Những gì chúng ta đang phải đối mặt ở Brazil là sự gia tăng dần dần trong việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến. Ở Mỹ, tôi nghĩ nó thực sự ổn định hơn theo thời gian, nhưng đã rất cao rồi”.

Thực phẩm siêu chế biến là gì?

Nilson cho biết, thực phẩm siêu chế biến được công nghiệp hóa, “ăn liền”. Nó thường có rất ít nguyên liệu tươi và rất nhiều tinh bột, protein đã qua chế biến và phụ gia thực phẩm.

Nilson nói: “(Nó) rất khác với những gì chúng ta có trong nhà bếp của mình. Chúng dự định sẽ được tiêu thụ quá mức và có thời hạn sử dụng lâu dài, đồng thời giá thành sản xuất thường rẻ”.

Những thực phẩm này thường được tiêu thụ nhiều nhất bởi những người từ các cộng đồng có thu nhập thấp vì lo lắng về số tiền họ có thể mua được.

Ông nói, thực phẩm chế biến rẻ hơn thực phẩm tươi sống và chúng dễ tiếp cận hơn.

Cắt giảm sẽ tạo ra sự khác biệt

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu tiêu thụ thực phẩm quốc gia ở Brazil từ năm 2017 đến 2018, cũng như dữ liệu nhân khẩu học và tỷ lệ tử vong từ năm 2019. Nhóm cũng xem xét dữ liệu và rủi ro sức khỏe từ các nghiên cứu khác để ước tính có bao nhiêu ca tử vong do ăn thực phẩm siêu chế biến.

Nhóm nghiên cứu đã tiến thêm một bước bằng cách ước tính điều gì sẽ xảy ra với dân số Brazil nếu mọi người giảm lượng thực phẩm siêu chế biến mà họ tiêu thụ.

Việc cắt giảm tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến có thể ngăn chặn từ 5.900 đến 29.300 ca tử vong mỗi năm.

Nilson cho biết, mức giảm 20% sẽ đưa mức tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến của nước này trở lại mức 10 năm trước.

“Điều đó không còn xa trong quá khứ”, ông nói, “57.000 ca tử vong có thể được ngăn chặn. Chúng ta cần khẩn trương đưa ra các chính sách để giảm tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn và tăng cường thực phẩm lành mạnh, tươi và ít qua chế biến”.

Quyền được ăn uống lành mạnh

Ông nói, thật không công bằng khi đổ lỗi cho mọi người về lựa chọn thực phẩm của họ.

Nilson nói: “Họ đang ở trong môi trường thực phẩm thúc đẩy nhiều quyết định về giá cả, khả năng tiếp cận thực tế và thông tin đến từ việc dán nhãn, thông qua quảng cáo”.

“Có rất nhiều sự bất bình đẳng trong dân số… sự gia tăng thực phẩm siêu chế biến ở Brazil chủ yếu là (trong số) những người nghèo nhất vì họ bị hạn chế tiếp cận với thực phẩm tốt cho sức khỏe”.

Ông nói, điều tương tự cũng xảy ra ở Mỹ và các quốc gia khác, nơi dân nhập cư ít được tiếp cận với thực phẩm lành mạnh.

Ông nói: “Điều đó nên được giải quyết vì mọi người có quyền được hưởng lương thực. Họ có quyền được cung cấp đủ lương thực và thực phẩm tốt cho sức khỏe”.

Ngăn ngừa tử vong sớm

Nilson cho biết nghiên cứu của nhóm ông là nghiên cứu đầu tiên mô hình hóa tác động của thực phẩm siêu chế biến đối với tử vong sớm. Nghiên cứu trước đây đã xem xét tác động của các chất dinh dưỡng như natri, một số loại đường , chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa.

Nhóm nghiên cứu cho biết, một hạn chế của nghiên cứu là mô hình không tính đến các sự kiện định kỳ hoặc ảnh hưởng của sự tương tác giữa các cá nhân, quần thể hoặc môi trường của họ cũng như tác động của chúng đối với sức khỏe.

Nhưng bất chấp những hạn chế, các nhà nghiên cứu cho biết mô hình của họ có thể giúp các nhà hoạch định chính sách hiểu chế độ ăn uống ảnh hưởng đến tỷ lệ tử vong như thế nào. Các nhà hoạch định chính sách có thể sử dụng những phát hiện này để đưa ra các cách chống lại tỷ lệ tử vong sớm.

Nilson cũng cho biết việc giảm thực phẩm siêu chế biến trong chế độ ăn kiêng sẽ phải trả giá.

Ví dụ, giảm lượng đường có thể dẫn đến nhiều chất làm ngọt nhân tạo hơn. Đó là lý do tại sao điều quan trọng đối với các chính phủ là đảm bảo các hướng dẫn về chế độ ăn uống dựa trên thực phẩm và chế độ ăn kiêng, không chỉ chất dinh dưỡng.

Ông nói: “Việc chỉ dựa trên các hướng dẫn về chất dinh dưỡng dẫn đến rất nhiều hiểu lầm về tác động của thực phẩm siêu chế biến”.