The Book Of Fish – Tư San Ngư Phổ: Cuốn phim đen trắng giàu ý niệm về sự học ở đời

Được thực hiện bởi vị đạo diễn của dòng phim chính kịch tiểu sử Lee Joon Ik, The Book Of Fish cũng là một tác phẩm không thể bỏ qua cho những ai từng mê mẩn The Throne, The King And The Clown hay Dongju: The Portrait Of A Poet của nhà làm phim tài năng này. Cùng với diễn viên lão làng Seol Kyung Gu và ngôi sao đầy hứa hẹn của Chungmuro Byun Yo Han, The Book Of Fish đã đại thắng vô số giải thưởng ở nhiều hạng mục như Best Film, Best Director, Best Actor, Best Screenplay, Best Music, Best New Actress, Best Cinematography, Best Editing, Daesang (Baeksang).

Câu chuyện bắt đầu bằng cái chết của Vua Jeongjo, dẫn đến việc Vua Sunjo nhỏ tuổi lên ngôi và Đại phi thì giật dây cai trị Joseon. Trong số những quyết định đầu tiên của bà là phát động một cuộc tấn công vào nhóm người ủng hộ Công giáo, những kẻ bị xem là ủng hộ “học thuyết quỷ dữ” của Tây phương, phản bội quốc gia và các hệ tư tưởng Nho giáo. Đứng đầu là gia đình Jeong gồm ba anh em Jeong Yak Jong, Jeong Yak Jeon (Seol Kyung Gu) và Jeon Yak Yong. Trong khi Yak Jong bị xử tử, hai anh em còn lại buộc phải lưu đày đến những nơi xa xôi, với Yak Jeon là hòn đảo Heuksando (Hắc San) được mệnh danh là “nơi tận cùng của thế giới”.

Tại chốn định cư mới mẻ này, vị học giả vô tình gặp gỡ tay ngư dân trẻ ham học tên Jang Chang Dae (Byun Yo Han). Mối quan hệ của cả hai thoạt tiên chẳng mấy hoà thuận bởi với một người tôn sùng Nho giáo như Chang Dae thì kẻ mang tiếng “phản bội đất nước” ấy dĩ nhiên chẳng mấy khiến anh thấy thiện cảm. Tuy nhiên, khi Yak Jeon ngày càng bị ấn tượng trước lượng kiến thức phong phú và sâu rộng về thế giới sinh vật biển của gã ngư dân, ông đề xuất với chàng trai một giao dịch có lợi và tình thầy trò cứ thế nảy nở từ đây.

Hai con người ở hai địa vị khác biệt là thế dần dà tìm kiếm sự đồng cảm và thấu hiểu lẫn nhau qua niềm đam mê tri thức và mở mang tầm mắt. Với Chang Dae, người vốn luôn phải tự mình mày mò khi mà ở một làng chài nhỏ bé chưa từng có ai để anh học hỏi, nay nhờ thầy mới có cơ hội hiểu được từng Hán tự khó nhằn kia, từ đó bước sâu hơn vào thế giới của Khổng Tử, Trang Tử, Luận Ngữ,.. Còn Yak Jeon, đến bây giờ mới ngờ ngợ những triết học, lý luận mình theo đuổi trước kia sao có vẻ mơ hồ, phi thực quá trước đại dương bao la quá nhiều thứ để khám phá nào cá tôm, nghêu sò, hải quỳ, rong biển trăm nghìn dáng vẻ… tất cả đã thôi thúc ông làm điều hoàn toàn khác biệt với giới quý tộc tri thức bấy giờ ở Joseon, đó là viết một cuốn sách đậm tính thực tiễn về loài cá, đầy đủ tên gọi, hình dáng, tập tính lẫn cách chế biến chúng để người dân có thể ứng dụng rộng rãi hơn trong đời sống hằng ngày.

Trong bối cảnh đầy biến động của văn hoá giao thoa, tư tưởng mới du nhập và liên tục va đập với những lề lối cũ, Yak Jeon và Chang Dae như đại diện cho hai cá thể điển hình của thời kỳ. Có xung đột, có thoả hiệp, đôi khi lầm lạc, miễn cưỡng đánh đổi mà cũng sẵn sàng quay đầu. Rốt cuộc không lẽ chỉ nghiên cứu những điều vĩ mô, học thuyết nọ kia mới là cao quý còn viết về thứ tự nhiên dân dã là tầm thường? Ta học để làm gì? Có vì kiếm nhiền tiền, thăng quan tiến chức mà hy sinh tín ngưỡng của bản thân hay không?

Bàn về việc học nhưng phim không hề giáo điều hay khô khan mà vẫn duy trì được lối kể chuyện hấp dẫn. Nước phim đen trắng chẳng chút đơn điệu trái lại sinh động và có hồn theo cách rất riêng. Những cảnh đơn sắc tuyệt đẹp như con thuyền lênh đênh trên biển, ngọn núi phủ đầy sương mù, sóng vỗ đôi bờ bên lưỡi câu,… đều như bước ra từ những bức tranh thuỷ mặc.

Seol Kyung Gu với lần đầu tiên hiện diện trong tạo hình cổ trang mới cuốt hút làm sao, và nghiễm nhiên đã lột tả hoàn hảo tinh thần cởi mở, hiếu kỳ như một đứa trẻ đứng trước cái mới mà vẫn không hề mất đi vẻ đạo mạo cao quý của bậc triết gia thực thụ. Byun Yo Han cũng xuất sắc tương tự khi hoá thân thành chàng mọt sách đôi phần bảo thủ mà giàu lòng hiếu học, có tham vọng nhưng cuối cùng vẫn quyết không đánh mất tôn nghiêm.

Nhìn chung thì, nếu bạn có đang cảm thấy chán học, chán đời và chẳng có động lực hoàn thành bất cứ mục tiêu nào…The Book Of Fish với những thước phim say sưa về sự học biết đâu có thể thúc đẩy bạn theo cách tích cực hơn chăng?