Vì sao chúng ta tin vào chiêm tinh (và bài Tarot, Oracle)?

Cơn sốt chiêm tinh ở thế hệ mới

Giữa nhịp sống căng thẳng và xã hội biến chuyển chóng mặt, nhiều người trẻ tìm đến các loại hình bói toán như chiêm tinh, tarot, oracle…v.v như nguồn an ủi, cho dù họ không hoàn toàn tin vào chúng. Cơn sốt chiêm tinh nhen nhóm từ thế hệ Millennial (hay còn gọi là thế hệ Y, những người sinh từ 1988-1995) và bùng nổ trở lại những năm gần đây. Đó là do những khái niệm tâm linh, tinh thần được thế hệ sau gen Z tiếp nhận cởi mở hơn và lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội. Đơn cử là những bài đăng hài hước về chiêm tinh trên các hội nhóm với lượt tương tác khủng, đủ hiểu mức độ quan tâm của người trẻ hiện nay đối với chiêm tinh học cũng như các hình thức bói toán khác như tarot, oracle,... Từ đó kéo theo những khái niệm thuộc Thời Đại Mới (New Age) như Luật hấp dẫn, Higher-self, Starseed…v.v. được cộng đồng quan tâm tìm hiểu hơn.

Thế nhưng, dù sao thì chiêm tinh học, bộ môn nghiên cứu về các hành tinh ảnh hưởng đến chúng ta, các kết luận của chúng vốn chưa có cơ sở chắc chắn nào cả, nếu xét theo phương pháp khoa học hiện đại. Cuộc chiến giữa nhà thiên văn và nhà chiêm tinh năm nào cũng bị moi móc lại, dù có vẻ như thành viên hai phe đã quá chán ngán mà “anh đường anh, tôi đường tôi”, chẳng buồn cự cãi gì nữa. Ta cũng phải chấp nhận một sự thật rằng, sẽ có những người bạn cho là thông minh và duy lý nhưng vẫn háo hức gõ thông tin lên một trang chiêm tinh nào đó để tìm hiểu cung Mọc, cung Mặt Trăng, góc hợp của họ là như thế nào. Hoặc bạn sẽ bắt gặp họ vừa cầm cuốn tạp chí lên là lật ngay mục cung hoàng đạo để xem tuần mới của họ có biến gì không.

Do căng thẳng và không chắc chắn về tương lai

Con người tìm đến chiêm tinh, bói toán vào thời điểm căng thẳng. Trong bài nghiên cứu năm 1982 của nhà tâm lý học Graham Tyson, ông cho rằng những người tìm đến chiêm tinh xem nó là cơ chế đối mặt với căng thẳng cao cuộc sống, còn khi mọi thứ bình ổn hoặc chỉ khó chịu nhẹ, họ không tin vào những vì sao.

Theo dữ liệu khảo sát của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, kể từ năm 2014, Millennials là thế hệ bị căng thẳng nhiều nhất và mức độ stress của họ tăng vọt kể từ năm 2010. Millennials và Gen X căng thẳng hơn thế hệ trước. Thời đại thông tin bùng nổ, các Millennials chia sẻ họ cảm thấy áp lực khi đọc tin tức chính trị, biến đổi khí hậu, khủng hoảng toàn cầu, tin tức xã hội về những vụ gây sốc…v.v. Không khó hiểu khi ngày càng nhiều người tìm đến chiêm tinh.

Căng thẳng cùng nỗi lo về tương lai bất định của thế hệ mới đã khiến chiêm tinh trở thành liều thuốc an thần hoàn hảo. Một người đang thất nghiệp, độc thân và bối rối không biết đường đi nơi đâu, hẳn sẽ cảm thấy tương lai sáng sủa hơn khi biết Mộc tinh, hành tinh trị vì sự may mắn đang di chuyển vào cung hoàng đạo của họ. Nhưng lời khuyên họ cần làm là dọn dẹp cuộc sống để có chỗ cho Mộc tinh bước vào đời. Thế là họ bắt đầu ủi phẳng những bộ quần áo, nộp đơn xin việc nhiều nơi, chăm sóc bản thân… Với những nỗ lực đó cùng niềm tin lạc quan vào sao Mộc, khả năng nhận được công việc mơ ước và thoát ế cao hơn hẳn chỉ ủ ê ngồi một chỗ nhỉ?

Chiêm tinh học cũng mang lại cho chúng ta lời giải thích xoa dịu tình hình. Theo Monisha Pasupathi, nhà tâm lý học phát triển tại ĐH Utah, con người là giống loài sống bằng những câu chuyện, liên tục tìm cách giải thích bản thân và cuộc sống của mình. Theo Monisha, cô không tin chiêm tinh học nhưng ít ra nó cũng “cung cấp cho con người lời giải thích rõ ràng”.

Ví dụ như chàng trai đó chưa trả lời tin nhắn của tôi, chắc do thủy nghịch hành khiến mạng nhà anh ấy chập. Tôi khó đưa ra quyết định vì giờ sao Hỏa đang ở Kim Ngưu. Nỗ lực của tôi sẽ được công nhận khi sao Mộc đi vào nhà 10. Tất cả hoang mang hiện tại và nỗi lo về tương lai bất định được xoa một lớp kem dưỡng chiêm tinh rất dễ chịu.

Đối với một số người, chiêm tinh giống như chiếc lông vũ của voi Dumbo, thứ họ bám vào cho đến khi nhận ra họ có thể tự mình cất cánh bay được. An ủi một người rằng “Mọi thứ sẽ ổn thôi” chưa chắc phát huy tác dụng bằng lật một lá bài hoặc vạch bản đồ sao để cung cấp cho họ bằng chứng “tương lai sẽ ổn”. Dù bằng chứng ấy có chông chênh, vẫn là điểm tựa lấp lánh hơn lời nói suông.

Nhiều người đã chia sẻ rằng, khi cuộc sống thật sự ổn và vui vẻ, họ không tìm đến bói toán nữa. Thành ra, câu hỏi không phải là chiêm tinh đúng hay sai mà là nó có hữu dụng không?

Để khám phá bản thân

Một cách dùng chiêm tinh nữa mà đa số con người khó cưỡng lại đó là khám phá bản thân. Theo chiêm tinh học, mỗi người chúng ta sinh ra dưới một chòm sao và tính cách bị ảnh hưởng bởi chòm sao cùng vị trí hành tinh tại thời điểm ấy. Theo thời gian, người dùng khám phá chiêm tinh không chỉ đơn thuần là nhận biết cung Mặt Trời (tính cách cơ bản) nữa mà còn có cung Mặt Trăng thống trị vô thức, cung Mọc (bộ mặt bên ngoài xã hội), rồi thì Thủy Tinh, Kim Tinh, Hỏa Tinh cũng quan trọng và ảnh hưởng đến các khía cạnh cuộc đời bạn như bị thu hút bởi người thế nào, cách yêu đương, vẻ đẹp vật lý…

Do đó, đến người lý trí như nàng Dana Scully trong Hồ Sơ Tuyệt Mật cũng sẽ một lần tra cứu thử về cung hoàng đạo của mình, chí ít là để xem nó có miêu tả chính xác tính cách mình hay không. Nhiều cá nhân nhờ cung hoàng đạo đã được gợi nhắc về bản thân mình, hiểu rõ hơn và giúp họ diễn đạt những suy nghĩ không thể nói thành lời. Người ta tìm tới chiêm tinh để nâng cao nhận thức về bản thân họ. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng, con người tìm đến chiêm tinh hoặc các trắc nghiệm tính cách khi họ đối mặt với khủng hoảng danh tính (identity crisis). 

Tuy nhiên, bạn cũng cần đề phòng hiệu ứng Barnum, tức những miêu tả tính cách bạn cho là đúng với bạn thật ra khá chung chung và nhiều cũng thấy đúng như bạn. Nhưng đừng lo, theo cách giải thích của chiêm tinh, có rất nhiều hành tinh khác chi phối con người chúng ta nên bạn vẫn là cá thể độc nhất. Trong một bài viết cho NBC của Tanya Ghahremani, cô cho rằng chiêm tinh không cần phải xác đáng về mặt khoa học mới phát huy được công dụng truyền cảm hứng.

Sử dụng chiêm tinh học đúng cách

Thế nhưng, sẽ thật tai hại nếu ta chỉ nhìn lên những vì sao và mong chờ điều kỳ diệu đến, không màng lao động chân tay, đúng không? Dẫu cho số phận có vạch sẵn một con đường đi nữa, bạn mới là người tự tay biến nó thành sự thật. Chiêm tinh chỉ là phương pháp có ích nếu bạn cảm thấy được truyền cảm hứng (về một tương lai tươi sáng) và bắt tay hành động để hòa nhịp với tương lai ấy. Bạn sẽ chẳng có việc làm nếu không nộp đơn xin việc, không có người yêu nếu chỉ ngồi co ro trong căn phòng tối.

Ngoài ra, hãy là người xem chiêm tinh lịch sự, tránh gán ghép người khác vào cung hoàng đạo của họ. Ví dụ, “Ồ bạn cung Ma Kết à, hèn gì…”. Đặc biệt, tuyệt đối không dùng chiêm tinh để bàn tán về mối quan hệ của người khác, “Nó Bảo Bình, bạn trai nó Kim Ngưu mà, khó bền lắm!”. Sai hoàn toàn. Bản thân bạn cũng đừng vì vài dòng chiêm tinh mà bỏ lỡ cơ hội tìm hiểu một người chỉ vì cung hoàng đạo của họ lệch sóng với mình.

Những chuyện quan trọng như xin việc làm, sức khỏe, đối tác làm ăn…v.v. cũng không nên dựa dẫm hoàn toàn vào chiêm tinh mà không tự đánh giá khách quan hoặc ý kiến của người đáng tin cậy. Hãy nhớ tới lời tiên tri tự hoàn thành, nếu tin vào dòng cảnh báo sẽ không nhận được việc, bạn dễ rơi vào tâm lý buông xuôi, không chuẩn bị tốt, dẫn đến rớt phỏng vấn thật đấy.

Thái độ với chiêm tinh học

Thế hệ Millennials và gen Z cũng thoải mái hơn với ý tưởng sống giữa ranh giới của niềm tin và lòng hoài nghi. Họ là những người sớm tiếp cận với Internet, một không gian thật ảo lẫn lộn mà? Nhắc đến thái độ với chiêm tinh, Nicole Leffel, một kỹ sư phần mềm 20 tuổi sống ở New York trích dẫn một câu thoại trong Những Vị Thần Nước Mỹ của Neil Gaiman, nhân vật chính Shadow Moon băn khoăn: “liệu những tia sét trên trời là do một con chim sét ma thuật gây ra, hay do khí quyển phóng điện, hoặc cả hai ý tưởng đó đều là cùng một thứ. Và tất nhiên chúng đúng là như thế. Đó là mấu chốt”. Chiêm tinh học là công cụ vui trên hành trình khám phá bản thân, nhưng hãy nhận thức rằng còn nhiều công cụ khác và phương cách đối mặt căng thẳng khác, đừng phụ thuộc hoàn toàn vào một cái tua vít trong cả hộp đồ nghề nhé.