Tại sao vệ sinh răng miệng tốt là điều cần thiết để giảm viêm và làm chậm sự khởi phát của các bệnh mãn tính.

Khi nghĩ về các cách để ngăn ngừa bệnh tim, chăm sóc răng và nướu có lẽ không phải là điều được mọi người nghĩ đến. Nhưng trong những năm gần đây, các nghiên cứu đã xác định mối liên hệ chặt chẽ hơn giữa vệ sinh răng miệng kém và chứng viêm - là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh nghiêm trọng, bao gồm cả bệnh tim.

Tiến sĩ Derek Baram, chuyên gia chỉnh hình răng tại Central Smile ở Hồng Kông, cho biết, các nghiên cứu đã kiểm tra mối liên quan giữa sức khỏe răng miệng và sức khỏe tim mạch cho thấy những người bị bệnh nướu răng có nguy cơ mắc bệnh tim lên đến 25%.

Hiệp hội Nha khoa Mỹ (ADA) gợi ý rằng sức khỏe răng miệng là một yếu tố dự báo mạnh mẽ về bệnh tim mạch vành và là một yếu tố dự báo tốt hơn so với các dấu hiệu khác như mức độ cao của yếu tố đông máu fibrinogen, mức độ thấp của lipoprotein mật độ cao (HDL) cholesterol và chất béo trung tính cao.

Bên cạnh bệnh tim, nghiên cứu cho thấy bệnh nướu - hoặc nha chu - có thể khiến chúng ta mắc các bệnh như ung thư đại trực tràng, nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh đường tiêu hóa, tiểu đường và kháng insulin, thậm chí cả bệnh Alzheimer.

Nhưng chính xác thì vệ sinh răng miệng kém gây ra hoặc làm tăng tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể như thế nào?

Miệng của chúng ta là nơi sinh sống của hàng tỷ vi khuẩn - cộng đồng vi sinh vật này được gọi là hệ vi sinh vật miệng. Graeme Bradshaw, giám đốc sáng lập của Viện Y học Tích hợp ở Hồng Kông chỉ ra ba sinh vật chính được tìm thấy trong miệng.

Porphyromonas gingivalis - nhiễm trùng nướu và xương, nhưng có thể gây tích tụ cặn trong động mạch vành xung quanh tim - được phát hiện có liên quan đến sự phát triển của bệnh viêm khớp dạng thấp, và được xác định trong não của bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer.

Hai loại khác, Escherichia coli [viết tắt là E coli] và Pseudomonas aeruginosa, cũng có thể phát triển mạnh trong ruột.

Các vấn đề nảy sinh khi hệ sinh thái vi sinh vật này phát triển quá mức hoặc mất cân bằng. Vi khuẩn tạo ra nội độc tố, độc tố mạnh có thể xâm nhập vào máu qua nướu răng và màng mỏng trong miệng.

Khi chúng lan truyền qua hệ thống tuần hoàn đến các cơ quan và ruột, những nội độc tố này tạo ra cytokine, những sứ giả hóa học mà với một lượng lớn có thể tạo ra một “cơn bão cytokine”.

Các cơn bão cytokine kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể, gây tổn thương các mạch máu và cơ quan.

Ngay cả khi tình trạng viêm nhẹ mãn tính, có thể gây ra bệnh ở gan , tuyến tụy , ruột, tim và các cơ quan khác, dẫn đến gan nhiễm mỡ , hội chứng chuyển hóa - sự kết hợp của bệnh tiểu đường, huyết áp cao và béo phì - các vấn đề về đường ruột và bệnh tim mạch chẳng hạn.

Bradshaw cho biết thuật ngữ cho điều này là "viêm" - một sự kết hợp của các từ viêm và lão hóa. Viêm sẽ phát triển thành tình trạng mãn tính khi chúng ta già đi.

Ông cho biết thêm: “Quá trình sản xuất quá nhiều nội độc tố, làm tăng nhanh quá trình viêm, thường xảy ra với khoảng một nửa số người trưởng thành”.

“Nội độc tố đến từ sự phát triển quá mức của vi khuẩn trong miệng hoặc ruột. Sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột non được gọi là SIBO. SIBO cũng có thể bắt đầu từ trong miệng và được nuốt vào"

Giữ cho răng và nướu khỏe mạnh là điều quan trọng, không chỉ để ngăn ngừa các vấn đề về răng miệng như sâu răng và duy trì nụ cười hấp dẫn mà còn để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng khi về già.

“Không chỉ về số lượng vi khuẩn mà còn là chất lượng”, Baram chỉ ra. “Có những loại vi khuẩn cụ thể thúc đẩy sâu răng và có những vi sinh vật khác sống trong mô nướu thúc đẩy bệnh nướu răng”.

“Chúng ta nên đặt mục tiêu giảm thiểu những vi khuẩn xấu này đồng thời thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn lành mạnh trong miệng”.

Có một số cách để giữ cho hệ vi sinh vật trong miệng khỏe mạnh và ngăn ngừa các tình trạng viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến các mô xung quanh răng, chẳng hạn như viêm nướu (bệnh nướu giai đoạn đầu) và viêm nha chu (giai đoạn nặng và nghiêm trọng hơn của bệnh nướu răng):

1. Tối ưu hóa thói quen vệ sinh răng miệng

Baram khuyên nên đánh răng hai lần một ngày, mỗi lần hai phút, sử dụng kem đánh răng có chứa florua và bàn chải đánh răng lông mềm.

“Đặt bàn chải đánh răng của bạn ở một góc 45 độ trên đường viền nướu để nó chạm vào nướu và răng. Dùng lực nhẹ nhàng chải theo chuyển động tròn. Ý tưởng là để phá vỡ và loại bỏ vi khuẩn”.

“Nhiều người nghĩ rằng càng chải mạnh thì răng càng sạch, nhưng chải mạnh có thể khiến nướu bị tụt lại và điều này có thể dẫn đến ê buốt răng”.

Baram cũng đề nghị dùng chỉ nha khoa mỗi ngày một lần. “Bàn chải đánh răng không thể chạm vào kẽ răng. Trong khi đó chỉ nha khoa có thể chui vào những chỗ kín này cũng như bên dưới nướu, nơi có rất nhiều vi khuẩn sinh sống”.

“Những vi khuẩn này là nguyên nhân gây ra tình trạng viêm nướu, một dấu hiệu của viêm nướu, dẫn đến chảy máu nướu”.

2. Sử dụng nước súc miệng kháng khuẩn

Baram cho biết điều này có thể làm giảm vi khuẩn và ngăn chặn hoạt động của vi khuẩn trong miệng. Vì là chất lỏng nên nước súc miệng kháng khuẩn có thể giúp mang các chất kháng khuẩn đến tất cả các khu vực trong khoang miệng.

3. Làm sạch lưỡi

Cạo hoặc chải lưỡi giúp loại bỏ vi khuẩn và tế bào chết trên bề mặt. Điều này không chỉ giúp chống lại chứng hôi miệng mà còn làm giảm số lượng vi khuẩn có hại trong miệng. Baram khuyên nên cạo lưỡi mỗi ngày một lần.

4. Chọn thức ăn và đồ uống phù hợp

Hạn chế ăn thức ăn có đường vì đường có xu hướng bám vào răng. Vi khuẩn phát triển mạnh trên những loại đường này, tạo ra axit có thể gây sâu răng.

Baram nói: “Hiệp hội Nha khoa Mỹ khuyến nghị thực phẩm dạng sợi như cà rốt, cần tây và táo. Những thứ này không chỉ tốt cho sức khỏe đường ruột; chúng cũng làm cho nước bọt tiết ra”.

Nước bọt giữ cho khoang miệng khỏe mạnh bằng cách giúp duy trì mức độ pH trung tính. Một cách khác để kích thích tiết nước bọt là nhai kẹo cao su không đường.

Mọi người cũng nên bổ sung các loại rau lá xanh giàu canxi như cải xoăn và rau bina, Baram cho biết sẽ giúp tăng cường men răng.

Trà xanh và trà đen có chứa polyphenol, có thể ngăn vi khuẩn bám vào răng và nướu.

5. Kiểm tra hệ vi sinh vật trong miệng

Bradshaw nói rằng có thể đánh giá sức khỏe của hệ vi sinh vật trong miệng bằng cách sử dụng phản ứng chuỗi polymerase, hoặc PCR, xét nghiệm. (Chúng không chỉ dành cho Covid-19.)

Nếu có sự phát triển quá mức của vi khuẩn gây bệnh tiềm ẩn, có thể thực hiện các bước để giảm thiểu sự lây lan nhằm giảm nguy cơ mắc các biến chứng liên quan đến tuổi tác.

“Những người có chất béo trung tính cao và cholesterol HDL có lợi thấp, gan nhiễm mỡ, hội chứng chuyển hóa (tiền tiểu đường), huyết áp cao, xơ cứng động mạch, bệnh thận hoặc viêm nha chu đều nên lưu ý: nội độc tố trong miệng hoặc ruột ít nhất là một phần nguyên nhân của những căn bệnh thoái hóa này”, ông nhấn mạnh.