“Hố”: Bí mật về vùng đất không có mưa rơi trong hơn một thế kỷ

Tác phẩm: Hố

Tác giả: Louis Sachar

___

NỘI DUNG:

Hố (tên gốc: The Holes), là một trong những tác phẩm nổi bật nhất trong các sáng tác của Louis Sachar. Louis Sachar sinh năm 1954 tại New York, là tác giả của các cuốn sách dành cho thanh thiếu niên như Hố, loạt truyện về Trường Học Wayside, Những Bước Đi Nhỏ. Hố được xuất bản năm 1998 và giành được giải thưởng Newberry năm 1999. Năm 2012, tác phẩm này cũng vinh dự được xếp thứ sáu trong danh sách truyện thiếu nhi xuất sắc của mọi thời đại do School Library Journal bình chọn.  

Câu chuyện bắt đầu bằng việc Stanley Yelnats bị khép tội trộm một đôi giày của cầu thủ nổi tiếng và bị đưa ra xét xử trước toà. Dù có kêu oan hay khẳng định mình không hề trộm đôi giày đó, bản án dành cho Stanley vẫn nhanh chóng được định ra. Người ta thậm chí còn không thèm kiểm chứng lời nói của nó hay điều tra lại. Thẩm phán đưa ra hai lựa chọn như sau: “Hoặc là cậu vào tù, hoặc là cậu đến Trại Hồ Xanh.”

Tất nhiên trong suy nghĩ của một thằng bé như Stanley, nhà tù là nơi đáng sợ, và Trại Hồ Xanh xem chừng sẽ dễ chịu hơn, và bởi, “Stanley là con nhà nghèo. Nó chưa được đi cắm trại bao giờ” vậy nên nó quyết định sẽ đến Trại Hồ Xanh. 

Thế nhưng Stanley không biết rằng nơi mình sắp đặt chân đến chẳng hề giống trong tưởng tượng, và bí mật của mảnh đất này sẽ kéo nó vào một cuộc truy tìm - đuổi bắt có thể ảnh hưởng đến cả tính mạng của bản thân.

Trại Hồ Xanh, tên thì đẹp vậy, thế nhưng nơi đây không có hồ, cũng chẳng có màu xanh. Chốn được gọi là nơi cải tạo nhân cách các thanh thiếu niên này chỉ có mặt đất khô cằn, nắng nóng và rắn chuông, bọ cạp, thằn lằn đốm vàng. Mỗi thanh thiếu niên tới đây cải tạo chỉ được phát cho hai bộ quần áo, một cái bi đông đựng nước (và phải dùng nước thật dè sẻn), mỗi ngày chỉ được tắm đúng bốn phút. Tại đây, những người như Stanley sẽ được giao một nhiệm vụ hết sức kỳ quặc: Mỗi ngày họ phải đào một cái hố, cái hố đó phải có độ cao bằng chiếc xẻng và chiều rộng đủ để đặt ngang xẻng có thể xoay theo mọi hướng. Nếu ai đó tìm được thứ gì thú vị dưới những lớp đất và báo với Trại Trưởng, họ sẽ được thưởng bằng cách không phải lao động cả ngày hôm đó.

Phải liên tục đào hố mỗi ngày trong nhiệt độ khắc nghiệt mà không biết mình đang phải tìm kiếm thứ gì, bạn có tưởng tượng được không? Như thể họ đang thực hiện một án phạt không hồi kết vậy. Không ai biết mục đích của Trại Trưởng là gì, vì sao những đứa trẻ lại bị đưa đến nơi này để giúp bà ta đào xới Trại Hồ Xanh dưới danh nghĩa “cải tạo nhân phẩm”? 

Và vì sao trong suốt hơn một trăm năm qua không có giọt mưa nào đổ xuống Trại Hồ Xanh? Liệu điều này có liên quan gì tới những lời nguyền cổ xưa hay không?

CẢM NHẬN CÁ NHÂN:

Nếu như đọc cuốn sách này với tư cách là một cuốn sách thiếu nhi đơn thuần, mình sẽ bị nó mê hoặc vì sự lôi cuốn và thú vị trong cuộc phiêu lưu của Stanley ở Trại Hồ Xanh; còn nếu như đọc cuốn sách này với tâm thái của một người đọc trưởng thành, muốn truy vấn sâu hơn vào bề mặt chữ nghĩa, mình cũng thấy ấn tượng bởi Hố không đơn thuần chỉ là một câu chuyện kể nhằm gây phấn khích cho thiếu nhi, mà trong tác phẩm này còn đề cập tới nhiều khía cạnh khác như: Lạm dụng lao động ở trẻ em, sự bàng quan của giới tư pháp, vấn đề phân biệt chủng tộc… 

Thực vậy, lý do Stanley phải đến Trại Hồ Xanh là vì nó bị khép tội ăn trộm giày của một cầu thủ nổi tiếng, trong khi sự thật là: Khi đang đi trên đường, bỗng có một đôi giày từ trên trời rơi xuống đầu Stanley và nó nghĩ đó là một đôi giày cũ mà bố mình có thể dùng được, thế là Stanley bèn cầm nó về. Tuy thế không một ai chịu tin vào lời khai của Stanley hay thậm chí là nỗ lực điều tra thêm về trường hợp này, họ khép tội nó rất nhanh. Khi mới đọc tình huống này, mình cảm thấy nó trớ trêu và khôi hài, nhưng sau khi ngẫm lại thì mình chỉ thấy trớ trêu và xót xa. Vì sự bàng quan của giới tư pháp mà Stanley phải gánh một bản án nặng nề, thậm chí suýt thì bỏ mạng tại Trại Hồ Xanh. Và rồi những cái hố của Trại Hồ Xanh được sinh ra với danh nghĩa “cải tạo” cái thanh thiếu niên, nhưng thực chất là một hành động lạm dụng lao động trẻ em để đạt được mục đích của mụ Trại Trưởng - người mà thậm chí đã phải đào hố từ bé. 

Mình thích cách kể của Louis Sachar. Không cần những lời hoa mỹ bóng bẩy hay cố gắng khiến câu chuyện trở nên kịch tính, ông viết Hố với một giọng văn từ tốn, những câu và đoạn ngắn vừa đủ để khơi lên trí tò mò của người đọc, khiến mình vô cùng hiếu kỳ về câu chuyện của Trại Hồ Xanh. Tờ New York Times nhận xét “Cuốn sách như một trò chơi ghép hình thông minh”, và mình thấy quả là như vậy. 

Truyện không được kể xuôi hoàn toàn theo dòng thời gian tuyến tính, mà là sự đan cài các tuyến thời gian của quá khứ và hiện tại. Louis Sachar sẽ đưa ta về với Trại Hồ Xanh hơn một trăm năm trước, những chuyện đã từng xảy ra ở đây, về tình yêu, tội ác và lời nguyền. Để rồi khi quay lại với những việc đang diễn ra ở hiện tại, ta sẽ phải mày mò và lắp ghép các chi tiết để tìm ra mối liên kết tạo thành một bức tranh toàn cảnh. Và rồi ta sẽ biết, lũ thằn lằn đốm vàng - hung thần của Trại Hồ Xanh - sợ điều gì; mối liên kết của Stanley (hay nói đúng hơn là cụ tổ Stanley) với nơi này ra sao.  

Phải nói rằng đây là tác phẩm chứa đựng rất nhiều bất ngờ, tựa như những chiếc hố được bày ra trước mắt mà bạn lại chẳng biết dưới đáy có gì vậy. Bạn sẽ phải lần mò và tìm hiểu từng cái một để nắm được câu chuyện và ý nghĩa ẩn dưới bề mặt câu chữ. “Hố” là hình ảnh trung tâm trong tác phẩm, và từ hình ảnh này, Louis Sachar lồng ghép khá nhiều triết lý sống đáng suy ngẫm, rằng công việc đào hố này cũng như cuộc sống vậy, nếu bạn chỉ biết đào và làm không mục đích, thì cuối cùng thứ bạn đào được chỉ là một huyệt mộ cho riêng mình. Nhưng nếu bạn biết công sức của mình nên được bỏ ra vì điều gì, nếu bạn đấu tranh, thì chiếc hố ấy có thể trở thành nơi chứa nước mát lành giúp bạn tiến lên phía trước.

Một câu chuyện có sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố hiện thực và yếu tố huyền hoặc, tội ác và cái thiện, Hố là một trong những tác phẩm thiếu nhi mà mình thích nhất.

Đánh giá: 5/5

Quan Nam