Đi vào bóng tối nội tâm với Solar Eclipse của Phương Quốc Trí

Một buổi chiều Sài Gòn trời hơi dịu nắng, thiết nghĩ không muốn ngồi lỳ trên ghế làm việc nữa nên mình lọ mọ kiếm triễn lãm nào đang diễn ra để đi xem lấy cảm hứng. Gần đây, việc đi xem tranh, xem trình diễn...đang trở thành một trong những new year resolutions của mình, đặc biệt là phù hợp trong giai đoạn có một làn sóng tổ chức triển lãm cấp kì đang diễn ra do sự bung tỏa sau cơn kiềm nén của 2 năm bí bách. 

Lướt thấy một người bạn đã đi xem Solar Eclipse, nhìn hay hay, thế là mình tìm địa điểm thì gần nhà lắm nên xách xe đi liền. Lúc này là 3 giờ chiều, và trời thì rất nhiều mây.

Nằm trong một con hẻm gần Hồ Con Rùa là phòng triễn lãm Hakio, nơi mà lát nữa được nghe anh Quốc Trí kể là đây là lần đầu chỗ này trưng bày tranh và cũng là lần duy nhất-cuối cùng có cái không gian như thế này do người ta sẽ sửa chữa lại. Lúc xem địa điểm, anh Trí đã thấy cái sự cũ kĩ, đổ nát của căn nhà này rất hợp với bộ sưu tập lần này nên đã "nương" theo cảnh đó mà cải tạo lại cho lần trưng bày này. Mà đúng là nếu như những bức tranh kia nếu treo trên một bức tường trắng đơn thuần của một phòng tranh điển hình thì có lẽ sẽ choãi lắm, sẽ bị...trớt lắm.

Lúc mình tới, nói thật là anh Tác giả ngồi ở trước cửa đó, mà mình đâu biết ảnh là ai, thẳng bước đi vào. Phòng tranh chỉ có một mình ta với ta thôi.

Mình cảm nhận được một sự im lặng rất gồ ghề, thô ráp, một sức nặng đặc biệt trong tổng thể của những bức tranh đang treo.

Những hình khối tương phản trên nền đen, trầm mặc, bất động...

Và rồi từng bức tranh thay phiên nhau cất những "âm thanh" cảm xúc.

Nhật Thực là hiện tượng mặt trời bị mặt trăng che khuất khi di chuyển ngang qua nhau. Hiếm khi xảy ra, nhưng mỗi lần xuất hiện, Nhật Thực đều gây chú ý, đặc biệt đối với những gì thuộc về ảnh hưởng năng lượng. Khi ánh sáng tối thượng bị tạm thời che đi, những gì ẩn sâu trong tàn thức mỗi người sẽ trỗi lên mạnh mẽ. Cảm xúc, suy niệm, tự vấn hay cả những ý nghiệp đều có thể đến và đòi hỏi ta phải đối diện. Đối diện để tiêu hóa, xử lý, buông đi, hay đôi khi là vướng mắc đến một lần luân hồi nữa của chu kì nhân sinh.

Đối với mình, mỗi bức tranh của Phương Quốc Trí trong bộ sưu tập này đều thể hiện một trải nghiệm của anh đối với chính đối cảm tâm thức xuất hiện trong mỗi lần "nhật thực". Ở đây, không phải thực sự là nhật thực thiên văn, mà là nhật thực tâm trí, là mỗi khi bên trong anh ánh sáng phút chốc bị che khuất. Lúc đó, khi mò mẫm trong bóng đêm nội tâm, anh sờ, chạm và đối diện với những cảm thức bên trong mình. Bộ sưu tập này chính là cách anh kể về tất cả những điều đó, và mất gần 4 năm để anh hoàn thành toàn bộ những bức tranh được triển lãm.

Mình không phải một người rành về chất liệu, tuy nhiên có thể thấy nổi bật ngay tức thì là cách tác giả sử dụng sơn dầu tán khối thô theo thang độ sáng khác nhau của cùng một tông màu. Phương pháp này cùng với việc sử dụng màu đen thuần trên nền tranh tạo ra hiệu ứng nổi khối và chiều sâu cho tác phẩm. Mình cực kì thích những chi tiết khối ẩn mờ sau bóng đen vì nó mang đến ý thức về những gì đang "nấp", thứ đã có ở đó, nhưng nhận thức đôi khi chưa chạm đến. Và kìa, nó đang đến.

Nhìn qua, mỗi bức tranh như chỉ là một cục đất sét gồ ghề được đắp nhào vụng về, thô kệch. Ấy vậy nhưng với khoảng cách, góc độ phù hợp cùng với "điểm rơi" trải đời của người xem, ta lại nhìn vào và chợt nhận ra cái chân tướng xúc cảm ấy chính là người bạn ta đã từng gặp, nhiều lần. Ẩn sâu mọi vỏ bọc của cái tôi, dưới bóng đêm của Nhật Thực, ta tìm về với sự dễ thương tổn, mong manh và vô thường của đời sống xúc cảm nội tâm.

Mỗi bức tranh là một câu chuyện khác nhau, và do không hề có tên cho từng bức nên tha hồ bạn suy ngẫm. Xin mạn phép chia sẻ vài bức hình ở đây, như đã xin phép tác giả, để mọi người preview và xếp lịch ghé phòng tranh nhé.

Triễn lãm Solar Eclipse diễn ra từ 1/1-1/2 năm 2022

tại Hakio Collect, số 38 Trần Cao Vân, phừng 6, Quận 3, TP HCM