Đừng Tự Dối Mình: Chuyện tình đồng tính nam dang dở và đong đầy nỗi buồn

Cảnh báo: Bài viết có tiết lộ nội dung sách.

Đừng Tự Dối Mình là cuốn sách viết về đề tài đồng tính của nhà văn Philippe Besson. Tác phẩm kể về mối tình giữa hai người con trai vào những năm 80 của nước Pháp. Với ngôn từ đẹp đẽ mà da diết buồn thương, bao trùm toàn bộ tiểu thuyết là những đắm say, nuối tiếc của tình yêu đã ra đi và không bao giờ trở lại, bên cạnh đó cũng không thiếu những khoảng lặng khiến người đọc trăn trở khôn nguôi.

Nhân vật chính của Đừng Tự Dối Mình là Philippe và Thomas Andrieu. Câu chuyện xảy ra vào năm 1984, khi họ mới là những thiếu niên mười bảy tuổi. Có nhiều ý kiến cho rằng Đừng Tự Dối Mình là hồi ký của chính tác giả (đã được hư cấu) vì một trong hai nhân vật trùng tên với ông. Ngoài ra vào năm 1984, Philippe Besson cũng vừa tròn mười bảy, bằng với tuổi của nhân vật Philippe trong câu chuyện. 

Nói về xuất thân, Philippe và Thomas hoàn toàn trái ngược: Philippe là con của một hiệu trưởng, được giáo dục và kỳ vọng rất nhiều vào tương lai, còn Thomas là con nhà nghèo, luôn có vẻ lầm lũi, xa cách với mọi sự. Nói về tính cách, họ cũng như hai mặt đối lập của một đồng xu: Philippe sôi nổi, hoạt bát, luôn cố gắng điều khiển con đường cuộc đời theo hướng mình muốn còn Thomas lại chỉ lặng câm chấp nhận những gì hiện thực trao cho mình. Nhưng Philippe đã bị Thomas thu hút và rồi, cậu rơi vào lưới tình với anh, trở thành một người sẵn sàng dâng hiến cho tình yêu, nhưng buồn một nỗi rằng: Thomas lại không như vậy. Anh ý thức được mình và Philippe không phải người thuộc cùng một thế giới, sau này cậu sẽ đến những nơi rất xa, mà anh thì không thể đi theo cậu được. Thêm vào đó, Thomas không đủ can đảm để sống thật với bản ngã của mình như Philippe. Vậy là anh quyết định chọn một cuộc sống “bình thường”: Lấy vợ, kết hôn và sinh con, bỏ lại sau lưng tình yêu cháy bỏng của Philippe và những nuối tiếc không thể nào bù đắp.

Cảm nhận cá nhân:

Đừng Tự Dối Mình là một trong những tiểu thuyết viết về đề tài đồng giới hay nhất mà mình từng đọc. Có thể chia tác phẩm ra thành hai phần: Đầu tiên là ký ức về thời niên thiếu của Philippe và Thomas, sau đó là thời gian khi hai người đã trưởng thành. Thật ra nếu tóm lược nội dung, Đừng Tự Dối Mình không có gì đặc biệt, bởi câu chuyện về mối tình đồng tính đi đến đổ vỡ vì người trong cuộc không đủ can đảm để sống thật với xu hướng tính dục của mình, những câu chuyện như vậy đã được viết rất nhiều rồi. Thế nhưng đi sâu vào chi tiết, có lẽ bạn sẽ hiểu vì sao mình không thể so sánh Đừng Tự Dối Mình với bất kỳ một câu chuyện nào khác. 

Từ đầu đến cuối, tình yêu của Philippe và Thomas chỉ diễn ra trong bóng tối (thực vậy, ngay cả khi mối tình này kết thúc, người duy nhất biết về câu chuyện này cũng chỉ có hai người trong cuộc). Philippe luôn đau khổ vì nghĩ rằng Thomas tìm đến mình như một nơi để giải tỏa nhu cầu, vì Thomas chưa bao giờ thể hiện bất cứ tình cảm nào khác với cậu. Thomas rất cẩn trọng, cẩn trọng trong mọi lời nói, hành vi, và cẩn trọng trong cả việc bày tỏ tình yêu. Vì lẽ đó mà mình thấy Thomas là một người hơi ích kỷ. Anh muốn yêu, nhưng lại có quá nhiều nỗi sợ, vậy nên anh chỉ làm khổ người yêu anh thật lòng.

Trong khi Philippe chẳng hề ngại ngần trong việc phô bày toàn vẹn những gì mà cậu ấy vốn là, thì Thomas lại luôn cố gắng xây dựng một vỏ bọc bên ngoài để che giấu tất thảy những gì thuộc về con người thật bên trong. Trong xã hội thời đó, đồng tính là một nỗi ô nhục. Người ta sợ việc bị phán xét (thực ra thời đại chúng ta đang sống cũng vậy, nỗi sợ bị phán xét luôn là một nỗi sợ cố hữu), và thế là đôi khi họ để cái nỗi sợ ấy làm khổ mình và cả những người xung quanh, những người luôn cố gắng yêu thương mình. Mình cứ nhớ mãi cái cảnh Thomas để Philippe chụp ảnh mình. Trong ấn tượng của mình, Thomas rất ít khi cười, vậy mà hôm ấy anh cười thật rất tươi. Vì anh biết rằng anh không thể đi cùng Philippe mãi mãi, nên anh gửi lại một nụ cười trong bức ảnh ấy để bầu bạn cùng cậu. Chính anh cũng đã từng nói, “Bởi vì cậu sẽ ra đi và chúng tôi sẽ ở lại”. Mỗi người có một bầu trời, và  Thomas đã thấy bầu trời mà mai sau Philippe cất cánh bay đi, đó là bầu trời anh không bao giờ chạm tới được.

Nhưng còn gì đau đớn hơn khi ta thấy trước được kết thúc ngay cả khi mọi chuyện vừa bắt đầu? Ấy chính là việc đã xảy ra với Thomas. Đọc lá thư mà anh gửi cho Philippe mà lòng mình đau nhói, và nước mắt cứ tuôn rơi không ngừng. Mình nghĩ về những tháng năm hai người xa cách và chẳng có cơ hội gặp lại, nỗi cô đơn mà đau đớn cả hai cùng phải chịu, đặc biệt là Thomas. Bức thư mở đầu bằng một lời chào dịu dàng và mến yêu quá đỗi, “Philippe thân yêu.”

“Mình đã luôn nghĩ rằng cậu sinh ra để đi đến những nơi xa. Đường đời của chúng ta chia rẽ từ đây. Mình biết cậu luôn mong mọi chuyện diễn ra theo cách khác, mong mình sẽ nói những lời sưởi ấm lòng cậu, nhưng mình đã không thể, và dù sao đi nữa, mình không bao giờ biết nói thế nào. Cuối cùng thì, mình tự nhủ rằng cậu đã hiểu. Đó hẳn nhiên là tình yêu. Và ngày mai, sẽ là sự trống vắng vô hạn. Nhưng chúng ta không thể tiếp tục; cậu có cả cuộc đời đang chờ đón, còn mình, mình sẽ không thay đổi. Mình chỉ muốn nói với cậu rằng mình đã hạnh phúc trong những tháng ngày chúng ta bên nhau, rằng mình chưa bao giờ hạnh phúc như thế, và mình đã biết mình sẽ chẳng bao giờ hạnh phúc như vậy nữa.”

Mình không muốn phán xét nặng nề bất cứ nhân vật nào trong cuốn sách này, vì mình thương họ quá nhiều. Mình cũng không muốn đặt ra những giả thiết “Nếu như…”, nếu như ngày ấy Thomas can đảm và không trốn tránh bản ngã của mình, vậy mọi chuyện có khác đi không? Vì cả hai đều đã bước tiếp, dù rằng vẫn dành cho đối phương một chốn trong tim. Philippe nói rằng sau này ông đã gặp nhiều người đàn ông, và cũng gặp được người yêu ông vô cùng. Thomas đã lấy vợ, sinh con, nhưng vẫn lặng lẽ dõi theo Philippe từ khoảng cách xa xôi. Cuộc gặp gỡ giữa Philippe và con trai Thomas nhiều năm sau khiến mình xúc động và cảm giác nuối tiếc cứ ngập tràn trong tim. 

Ngay từ lần đầu gặp mặt, người con trai nói anh đã biết về Philippe, vì bố anh luôn xem những chương trình có ông trên truyền hình và đọc mọi cuốn sách của ông, dù rằng trước đó bố anh không thường đọc sách. Mọi người chỉ đơn giản nghĩ ông rất thích cái người hay xuất hiện trên TV ấy mà chẳng biết rằng thật ra, ông đang cố sống cùng ký ức. Dù rằng với ông khi ấy, nỗi nhớ nhung như  một cái dằm cắm sâu vào tim mà chẳng thể nhổ ra được.

Đừng Tự Dối Mình không dài, có thể nói đây là một tác phẩm có dung lượng nhỏ xinh, nhưng cũng là một tác phẩm có sức nặng không thể coi thường. Sau khi đọc xong mình càng mong rằng chúng ta đều sẽ can đảm trên hành trình tìm kiếm bản ngã và sống thật với bản thân. 

Đôi khi, có lẽ chúng ta sẽ cảm thấy bất lực, tuyệt vọng vì không thể sống thật với bản thân hay nói ra những lời từ tận đáy lòng, nhưng chắc chắn vẫn sẽ có những người luôn bên cạnh, yêu thương và ủng hộ bạn. Nhan đề cuốn sách cũng như một lời khuyên nhủ tâm tình, không chỉ dành cho Thomas, mà còn cho những ai đọc câu chuyện này, Xin đừng tự dối mình.

Đánh giá: 5/5

Quan Nam