Cosmic Horror là gì?

Thể loại kinh dị "Cosmic Horror", hay còn gọi là "Lovecraftian Horror", trong đó "cosmic" là những gì thuộc về vũ trụ. Đây một nhánh của thể loại kinh dị và giả tưởng tự biện (Speculative Fiction) nhấn mạnh vào nỗi kinh hoàng về những điều không thể biết và không thể hiểu được. Nó trừu tượng hơn các thể loại kinh dị nơi nỗi sợ hữu hình như linh hồn, quái vật, sát nhân…

Cosmic Horror hoặc Lovecraftian Horror được đặt theo tên tác giả người Mỹ H. P. Lovecraft (1890–1937), người khởi xướng cho dòng tác phẩm này. H. P. Lovecraft là bậc thầy khai thác các chủ đề liên quan tới nỗi khiếp sợ từ không gian sâu thẳm, kiến thức bị cấm đoán, cơn điên rồ, hoặc những yếu tố ảnh hưởng phi nhân tính đối với nhân loại như mê tín dị đoan, số phận nghiệt ngã hoặc tai họa không thể tránh khỏi.

Để hiểu đầy đủ hơn về thể loại này, các bạn có thể đọc bài viết Thể loại kinh dị 'Cosmic Horror' là gì?

Thể loại khó dựng thành phim

Tuy hấp dẫn là thế, nhưng cho đến nay, Cosmic Horror vẫn là thể loại đầy thử thách cho các nhà làm phim, cho dù họ có yêu quý và khán giả bắt đầu trân trọng các tác phẩm Cosmic Horror thế nào đi nữa. Trong thế kỷ 21 bắt đầu có những phim kinh dị hiện đại đánh vào nỗi sợ cosmic và rất thành công, tuy nhiên đó là thành công về mặt phê bình, còn đối với doanh số vẫn chưa đủ thuyết phục các nhà đầu tư mạnh dạn vung tay vào thể loại này, chưa kể quá trình quảng bá cũng đầy trắc trở. Sau đây là một số vấn đề khiến Cosmic Horror khó dựng thành phim.

Phim kinh dị màu sắc Cosmic Horror, Annihilation (2018)

Khó thể hiện về mặt hình ảnh

Như đã nói ở trên, thế lực đáng sợ trong Cosmic Horror mang tính trừu tượng, điều này rất hấp dẫn đối với tiểu thuyết, nơi người đọc đã quen tự lấp đầy chỗ trống bằng trí tưởng tượng. Đối với phim ảnh, điều đó lại không dễ dàng gì. Làm thế nào bạn thể hiện được nỗi kinh hoàng mà không cần đến một con quái vật, hay một hồn ma?

Lấy bộ truyện ngắn ‘The Lurking Fear’ của H.P Lovecraft làm ví dụ. Cuối chương truyện ‘The Shadow On The Chimney’, tác giả mô tả thứ làm mình sợ hãi như sau “Tôi không thể hiểu được, bởi hình bóng trên ống khói kia không phải George Bennett hay bất kỳ giống loài con người nào, mà là thứ dị dạng báng bổ từ miệng núi lửa gần kề địa ngục; thứ quái thai vô danh, vô dạng mà không tâm trí nào có thể hiểu thấu hay bút mực nào tả được. Tôi một mình trong căn sinh thự đáng nguyền rủa này, rùng mình lắp bắp.”

Bạn sẽ đưa cảnh này lên phim như thế nào? Làm sao để vẽ ra hình dáng con quái vật đã khiến nhân vật chính sợ hãi nhường đó? Thứ quan trọng trong Cosmic Horror không phải hình dáng cụ thể của thế lực đen tối, mà là làm sao cho người đọc, người xem hiểu được nỗi sợ của nhân vật. Trong ‘Dagon’ của H.P Lovecraft, trung tâm nỗi kinh hoàng không phải sinh vật cổ xưa mang tên Dagon, mà là nỗi ám ảnh của nhân vật về một ngày nền văn minh nhân loại bị lật đổ, nhấn chìm xuống đại dương và những sinh vật đáy biển sẽ vùng lên chiếm lấy đất liền. Làm thế nào để khán giả hiểu được tâm lý này trên màn ảnh?

Con người không thích sự mơ hồ

Khán giả luôn muốn biết chắc chắn họ ra rạp vì cái gì. Khi đi xem một phim dán mác kinh dị, họ muốn biết cuối cùng con quái vật trông ra sao, hay những con ma, những màn jumpscare. Khán giả cần được kích thích, muốn tăng nồng độ Adrenaline trong cơ thể, đó là lý do phim kinh dị đáng sợ nhưng vẫn nhiều người xem.

Trái lại, nỗi mơ hồ của Cosmic Horror vừa là điểm hấp dẫn, vừa là điểm yếu. Lấy ví dụ tuyệt phẩm Annihilation của Alexander Garland, chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Jeff VanderMeer. Thậm chí thực thể trong Annihilation còn không thể gọi là người ngoài hành tinh, như thế quá tầm thường. Chúng ta còn không rõ được thực thể trong phim muốn cái gì, nữ chính nói rằng nó không hủy hoại mà là đang thay đổi môi trường, dù theo cách con người không tiếp thu được, nó muốn làm lành hay dữ, cuối cùng cũng không biết được.

Cái hay của Annihilation hay Cosmic Horror nói chung là khiến cho ta phải suy nghĩ về tính rộng lớn của vũ trụ, về thứ con người đối mặt có quy mô vĩ đại hơn nhiều. Nhưng điều đó thật khó đối với khán giả đại chúng. Nếu hiểu về cách vận hành của ngành công nghiệp điện ảnh, bạn sẽ hiểu việc chấp nhận mất đi một số lượng lớn khán giả đại chúng để làm một phim dành cho một tập khán giả thị trường ngách là bài toán mọi nhà sản xuất phải suy nghĩ.

Nếu nhìn vào doanh thu có được từ nỗ lực chuyển thể Cosmic Horror, bạn sẽ hiểu. Annihilation không được ra rạp mà được hãng Paramount bán luôn cho Netflix. Color Out of Space (2019), phim chuyển thể từ tiểu thuyết H.P Lovecraft với sự tham gia của tài tử Nicolas Cage chỉ thu về 1 triệu đô la trong tổng vốn 6-12 triệu. Rất khó để chuyển thể những tác phẩm Lovecraft vì nó quá “thuần” Cosmic Horror. Thay vào đó, tác phẩm của thế hệ đàn em như Stephen King sẽ ăn khách hơn. Hầu như mọi nhà văn viết truyện kinh dị đều bị ảnh hưởng ít nhiều từ Lovecraft và Stephen King không phải ngoại lệ, ông rất hâm mộ vị tiền bối. Thế nhưng, King biết kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố Cosmic Horror với phong cách riêng mình, tạo nên những tác phẩm dễ chuyển thể hơn nhiều. The Mist, IT là một số ví dụ, con quái vật đủ rõ ràng để bán sản phẩm, nhưng tầm vóc của nó cũng ngang tầm vũ trụ để gọi là Cosmic Horror.

Vĩ thanh

Tuy nhiên, Cosmic Horror sẽ sớm trở thành tương lai của thể loại phim kinh dị, khi ngày nay con người bắt đầu tìm hiểu kiến thức về vũ trụ, tâm linh, hiện sinh nhiều hơn. Khán giả bắt đầu đón nhận và chấp nhận nỗi mơ hồ. Chưa kể sự thoái trào của dòng phim kinh dị máu me, ma ám, khán giả đã bắt đầu nhàm và cần đối xử tử tế hơn là những màn jumpscare thiếu tinh tế.

Chuyển dịch trong cách tiếp cận điện ảnh cũng giúp Cosmic Horror được nhiều người biết đến hơn. Nhờ những nền tảng xem phim trực tuyến như Netflix, Amazon Prime,... những bộ phim vẫn còn ở đó và chỉ cần một cú click là bạn có thể xem thử một đoạn phim thay vì phải mạo hiểm ra rạp. Điều này giúp phim Cosmic Horror được trải nghiệm nhiều hơn chứ không bị bỏ lỡ như trước.

#MaybeOriginal