Bob - Chú mèo đường phố: Tại sao bạn nên đọc sách trước khi xem phim?

Chú mèo mướp vàng tên Bob cùng người chủ James Bowen là một cặp bài trùng người-thú cực kì nổi tiếng không chỉ riêng trong giới yêu động vật. Năm 2007, James tìm thấy một chú mèo toàn thân đầy thương tích từ đủ trận ẩu đả gần căn hộ của mình. Phải nói thêm về James Bowen, lúc đấy anh đang trong quá trình cai nghiện bằng methadone và làm nghề hát dạo trên đường phố để kiếm sống. Vừa nghèo, vừa nghiện, vừa bần, vậy mà James lại mang chú mèo kia về nuôi nấng, đặt cho cái tên Bob và bắt đầu "kiếp làm sen" cho chú mướp vàng. Điểm đặc biệt phải kể đến đó là Bob rất thích được ngồi trên vai James - một hình ảnh trở thành thương hiệu của bộ đôi này. Cuộc sống của cả hai dần trở nên tốt đẹp hơn khi James - với "sự trợ giúp" của Bob - cai nghiện thành công và viết nên quyển sách A Street Cat Named Bob kể về câu chuyện của chính anh và người bạn mèo của mình.

6 năm sau khi quyển sách ra mắt, hãng Sony Pictures cho ra mắt bộ phim cùng tên với Luke Treadaway trong vai James Bowen và Bob thủ vai chính mình. Tuy dựa vào quyển sách A Street Cat Named Bob và The World According to Bob: The further adventures of one man and his street-wise cat, bộ phim đã lược bỏ và thay đổi rất nhiều tình tiết và nhân vật được James Bowen kể lại trong những cuốn sách. Hôm nay Lost Bird sẽ chỉ ra một vài khác biệt khá là to giữa sách và phim để tránh gây nhầm lẫn cho những ai chỉ mới biết đến chú mèo Bob qua bộ phim kể trên.

Lưu ý: tiết lộ nội dung phim và sách.

Lần gặp gỡ đầu tiên giữa James và Bob

Sách: James Bowen đang trên đường trở về căn hộ được cấp bởi chính phủ của mình thì bắt gặp ánh mắt rất sáng của một chú mèo nằm cuộn tròn ngoài hành lang. Tuy nhiên trong lần gặp gỡ đầu tiên này, James đã không mang chú mèo vào nhà vì cho rằng nó là mèo của căn hộ lân cận. Phải đến hôm sau, khi thấy chú mèo vẫn không hề di chuyển suốt mấy tiếng vừa qua, James mới tiến hành xem xét và nhận ra nó đang bị rất nhiều vết thương trên người. Sau đó anh dẫn chú mèo về căn hộ của mình và chăm sóc cho nó.

Phim: James Bowen “trong phim” được giới thiệu qua một loạt những cảnh quay cho thấy anh phải đi hát dạo kiếm sống, bới thùng rác tìm thức ăn, bị bố hắt hủi, không nhà, không gia đình và phải ngủ ngoài đường. Đó là chưa kể anh còn nghiện ngập khiến cho việc thuyết phục nhân viên chính phủ cấp cho anh một căn hộ trở nên khá trầy trật và khó khăn. Ngay đêm đầu ở “nhà mới”, James nghe thấy tiếng động khi đang ngâm mình trong bồn tắm. Với một chiếc giày tự vệ, cái khăn tắm che thân cùng vài câu cảnh báo kiểu “đừng qua đây”, anh phát hiện ra một chú mèo mướp vàng đang lục lọi đồ ăn trong căn bếp. Vâng, đó chính là Bob của chúng ta. James cho phép Bob tá túc tại nhà anh trong một đêm và thả nó ra phố ngay ngày hôm sau, trước khi thấy nó nằm ngay cửa nhà mình sau đó (tác giả xin phép lược bỏ vài tình tiết có tác dụng kéo dài thời lượng phim) và cho nó chính thức sống ở nhà mình.

https://www.youtube.com/watch?v=JNJY0vXnEjQ

Sự khác biệt này lớn cỡ nào? Trong quyển sách gốc, James gặp Bob khi anh đã sống ở căn hộ của mình được một thời gian, đang trong quá trình cai nghiện cai nghiện bằng methadone và sống tạm đủ ăn với nghề hát rong ở Covent Garden. Còn James của phim được các nhà làm phim cho phép Bob “hạ cố” thăm nhà ngay trong ngày đầu ở căn hộ của mình. Cách mô tả cuộc sống của James trước đó khiến khán giả thông cảm cho anh nhưng đồng thời cũng khiến anh bị hiểu nhầm là một thằng nghiện chỉ vớ được phao cứu sinh cuộc đời khi gặp chú mèo, trong khi trên thực tế thì James đã bỏ khá xa cuộc sống đầu đường xó chợ khổ sở vất vưởng kia khi gặp được Bob. Còn chú mèo Bob - vốn chưa có tên thời điểm mới gặp James - ban đầu có rất nhiều thương tích trên cơ thể, vết tích từ những trận ẩu đả giang hồ trước đó. Nó đi đứng thậm chí còn khó khăn, nói chi đến leo trèo và nhảy lên cửa sổ vào nhà James như phim.

Có thể nói nếu xét theo sách và lời kể của James thì anh và Bob đã tìm thấy nhau. James gọi Bob là “một tạo vật đẹp đẽ” - một con mèo đã hướng ánh mắt nhìn thẳng vào anh và vẫn ở nguyên vị trí đó suốt nhiều tiếng đồng hồ để James bước đến với nó - hay nói đúng hơn là Bob đã đợi James tìm thấy nó.

Belle/Betty

Sách: Belle là một cô bạn của James. Hai người đã từng hẹn hò nhưng bởi cả hai cùng nghiện và cùng nhau “đi lùi” nên James đã chủ động chia tay. Tính tới thời điểm quyển sách ra mắt, James và Belle vẫn là bạn bè tốt. Belle có thể xem là “mẹ” của Bob khi cô rất quan tâm, yêu thương chú mèo cũng như chăm sóc cho nó khi James vắng nhà trong thời gian dài. Belle là một nhân vật phụ ở nền câu chuyện và James kể về cô trong quyển sách đầu tiên một cách rất tích cực.

Phim: Nhân vật Belle bị lược bỏ, thay vào đó là Betty - cô hàng xóm của James. Betty ăn chay, yêu động vật và tham gia biểu tình liên quan đến quyền động vật, không nghiện ngập và có đủ kiến thức về mèo. Cô gần như là một nhân vật thứ chính chỉ sau James và Bob, xuất hiện xuyên suốt (ở khắp nơi) trong phim. Betty được dành cho rất nhiều vai trò mà vốn là của James trong sách, từ xem xét cơ thể bị thương của Bob, chỉ cho James biết Bob cần được chăm sóc y tế như thế nào và đặc biệt là đặt tên cho Bob - điều mà tác giả bài này không thể chấp nhận nổi và sẽ nói sau. Betty luôn tỏ vẻ thông minh và hiểu biết hơn James, hoặc là James luôn có vẻ thiếu hiểu biết hơn Betty. Việc của anh chỉ là làm theo tất cả những gì Betty nói.

Tại sao có điểm khác biệt trên? Belle bị lược bỏ hẳn khỏi bộ phim bởi ở thời điểm sau khi sách ra mắt, cô dây vào mối quan hệ tình cảm với bố dượng James khiến cho cuộc hôn nhân của mẹ ruột và bố dượng anh đổ vỡ, cũng như kết thúc mối quan hệ tốt đẹp giữa James và cô. Bố dượng James sau đó cũng phải hầu tòa vì cáo buộc quấy rối tình dục một bé gái 8 tuổi. Tuy vậy, ý kiến chủ quan cho rằng nhân vật Betty quá dư thừa và quá “điện ảnh” cho một bộ phim chuyển thể từ cuốn sách vốn rất nhẹ nhàng và thực tế. Betty như một nhà tuyên truyền cho tác hại của việc nghiện ngập và cá nhân mà cô tập trung vào chỉ trích là James sau khi biết anh đang cai nghiện - tức là đã từng nghiện. Đưa ra lí do rằng Betty từng có một người anh chết vì sốc thuốc cũng không giúp những hành động của cô trở nên bớt “kịch tính” và “điện ảnh”.

Nguồn gốc cái tên Bob

Sách: James đặt cho chú mèo mình tìm được cái tên Bob theo một nhân vật trong series truyền hình Twin Peaks là Killer Bob - một gã đa nhân cách. James cho rằng những lúc Bob vui vẻ thì trên thế giới này chắc chẳng có chú mèo nào tốt tính và dễ chịu hơn, nhưng khi nó đã cáu thì quậy như quỷ.

Phim: Như thường lệ, vai trò của James không được đạo diễn và biên kịch cho phép anh đặt tên cho chú mèo của mình. Đoạn hội thoại dẫn đến cái tên Bob chỉ có vẻn vẹn 2 câu ngắn gọn. Betty vừa bế chú mèo vừa bảo “Nó nói với tôi nó tên Bob đấy nhé”, rồi James hỏi lại “Gì cơ?”. Và từ đó chúng ta có cái tên Bob. Thế bao nhiêu ý nghĩa sâu xa của cái tên Bob đi đâu mất rồi? James cũng chẳng thèm hỏi lại, cứ thế mà dùng luôn tên Bob cho con mèo mình đem về.

Khác biệt này có lớn lắm không? Lớn đấy. Ở mọi trang thông tin về Bob đều cho biết ý nghĩa cái tên của nó và cách mà James đã nghĩ đến cái tên này. Chả hiểu làm sao mà James Bowen thật có thể chấp nhận chuyện cái tên của Bob bị tối giản hóa như trong phim nữa  .

James Bowen

Sách: Tuy không có công ăn việc làm cụ thể, đã từng “bỏ cả thanh xuân” cho việc nghiện ngập và sống tạm ngoài đường nhưng James Bowen có kiến thức rất tốt về động vật, đặc biệt là mèo. Khi mang Bob về để kiểm tra, James sơ cứu vết thương cho nó và biết chính xác mình cần đưa chú mèo đi đâu để nhận được sự chăm sóc y tế. Mọi thông tin và kiến thức về các dịch vụ y tế cũng như sức khỏe của Bob đều được James tự tìm tòi, chỉ đôi lúc anh mới hỏi thăm vài người quen mà anh cảm thấy tin tưởng. Mọi việc chăm sóc Bob được James tự tay làm mà gần như không có bất kì sự giúp đỡ của ai khác, kể cả việc cho chú mèo uống thuốc - vốn được tả một cách trầy trật theo đúng nghĩa trong phim trước khi có sự nhúng tay của Betty. James cũng có suy nghĩ rất hay về chính quyền và xã hội, cái cách anh và Bob đứng trên một “dây chuyền sản xuất đòi hỏi được xử lí và bị tống ra để lấy chỗ cho bệnh nhân kế tiếp” là ví dụ.

Phim: James cần được chỉ dẫn về mọi thứ, thiếu mọi kiến thức cơ bản về động vật, kể cả việc phải “cắt bi” chú mèo đực vừa mang về. Anh cũng thiếu quyết đoán và không thể hiện rõ ràng rằng mình có muốn nuôi chú mèo không khi luôn miệng bảo đây không phải là mèo của mình. Nói cho ngắn gọn thì anh-James-trong-phim này dường như cần được giật dây cót để làm mọi việc, mà người giật dây cót ở đây không ai khác là Betty. Rõ ràng là chú mèo Bob chúng ta được biết không thể đẹp đẽ và béo tốt như ngày nay nếu chủ của nó là James-trong-phim.

Còn vài điểm chưa kể: Phim không cho khán giả thấy được tâm lý của James, đặc biệt là những lúc anh lo lắng cho Bob khi nó bệnh hoặc khi phải bỏ nó ở phòng khám và tranh thủ đi hát kiếm tiền. James kể rằng anh biết những câu chuyện về chó mèo đến phòng khám để làm vài tiểu phẫu đơn giản và không bao giờ ra khỏi đó được nữa, cũng như thời điểm anh được cho mượn một chiếc lồng nhốt mèo từ phòng khám và tránh không nghĩ đến chủ nhân trước của chiếc lồng này và việc tại sao người đó không còn cần đến nó. Những đoạn ký ức về tuổi thơ và quãng thời gian trước của James cũng bị lược bỏ, phim loại trừ hẳn nhân vật người mẹ đơn thân của James - người mà anh đã gặp lại sau nhiều năm xa cách.

Tạm chốt

Bộ phim A Street Cat Named Bob không phải là một bộ phim tệ, nhưng nếu so với sách thì phim có quá nhiều khác biệt bắt nguồn từ khâu kịch bản. Không còn đơn thuần là câu chuyện truyền cảm hứng của James và Bob, phim ôm đồm quá nhiều thông điệp cần truyền tải trong thời lượng vỏn vẹn 103 phút. Diễn xuất của Luke Treadaway trong vai James Bowen cũng rất thuyết phục bởi phần lớn nước mắt người xem đổ ra là bởi những phân đoạn anh thể hiện tình cảm của mình cho chú mèo - Bob đóng vai chính nó bởi vốn đã quen với “James thật” là chủ mình, cộng thêm việc Bob rất thông minh - việc tương tác với “bạn diễn” không hề dễ dàng nhưng Luke Treadaway đã làm rất tốt.

Lost Bird khuyên các bạn hãy đọc cuốn sách (đã được xuất bản với bản dịch tiếng Việt khá tốt - ý kiến chủ quan) trước khi tìm xem phim, bởi những thay đổi và khác biệt kể trên trên tuy có vẻ không gây ảnh hưởng đến nội dung chính nhưng nó rất dễ gây lầm tưởng và hiểu nhầm về James Bowen cùng câu chuyện tuyệt vời của anh và Bob.