Khám phá điều diệu kỳ ở những nhà tù tại Na Uy (Phần 2)

Linn là một phụ nữ trẻ ở độ tuổi 30. Cô đã làm việc ở môi trường nhà tù 11 năm, trong đó cô dành 10 năm tại Halden. Gần một nửa số nhân viên tại nhà giam này là nữ tuy nhiên chưa hề có bất kì cuộc tấn công tình dục nào xảy ra.

Đây là điều bình thường khi có phụ nữ trong xã hội này, vì vậy những phạm nhân nam trong này cũng phải học cách tôn trọng phụ nữ. Chúng tôi tôn trọng họ, và họ tôn trọng chúng tôi!

Trong xưởng thủ công, John – người đang thụ án lâu năm vì buôn lậu ma túy đang say mê khâu một con cừu đen trên máy may của mình. Khi được nhà báo hỏi về những điều tốt đẹp về chế độ đãi ngộ tại Halden, anh không ngần ngại đề cập về sự hiện diện của những sĩ quan nữ.

Họ có những cách hiệu quả để kiềm chế tính thô bạo của chúng tôi. Bạn phải suy nghĩ một chút khác biệt khi ở bên họ. Và khi chúng tôi chơi bóng đá, phụ nữ cũng không phải là những trọng tài bình thường đâu!

Một tù nhân khác tên Khan cũng tham gia vào cuộc nói chuyện trong khi anh đang may những con ếch:

Thật là may mắn khi có phụ nữ trong này, họ giúp bình thường hóa mọi thứ

Phải mất từ 2-3 năm để Na Uy đào tạo nên một sĩ quan canh gác nhà tù . Cách thủ đô Oslo 8km về phía đông bắc là Lillestrom – nơi tọa lạc của Học viện Dịch vụ Cải tạo Na Uy. Nơi đây cũng có kiến trúc ấn tượng với tòa nhà trắng bằng kính và là địa điểm học tập của 175 học viên để trở thành một sỹ quan nhà tù sau khi họ được lựa chọn kỹ càng từ 1200 ứng viên mỗi năm.

Muốn cắt giảm tỷ lệ tái phạm ? Điều đó đồng nghĩa với việc các sỹ quan cần phải được giáo dục tốt. Quá trình tuyển chọn vô cùng nghiêm ngặt, bao gồm các bài kiểm tra thể lực, bài kiểm tra viết bằng tiếng Na Uy và tiếng Anh. Khoảng một phần ba phạm nhân không phải là người bản xứ, vì vậy các sỹ quan buộc phải thành thạo tiếng Anh. Họ sẽ phải học Luật, Đạo Đức, Tội phạm học, tiếng Anh, Tái hòa nhập và Công tác xã hội. Sau đó họ sẽ được đào tạo một năm thực tế trong nhà tù và rồi quay trở lại nhà trường để làm bài kiểm tra cuối cùng.

Tôi nghĩ rằng có nhiều mối nguy hại ví dụ như tham nhũng khi sỹ quan chỉ được trải qua một khóa đào tạo ngắn hạn. Trong hệ thống của chúng tôi, các sỹ quan được trả lương khá cao và khi một cảnh sát biết nhiều hơn về luật pháp, anh ta sẽ biết cách đối phó hiệu quả với các tù nhân và cả cách tránh bạo lực.

Mỗi năm các sinh viên đều được đi tham quan và dành một ngày để quan sát các hoạt động diễn ra trong mỗi nhà tù ở Vương quốc Anh. Các sinh viên không khỏi ngạc nhiên bởi sự ồn ào, đông đúc và số lượng nhân viên ít ỏi. Đó là sự trải nghiệm để mở mang tầm mắt nhằm tránh những sự việc tương tự xảy ra ở Na Uy bởi tiếng ồn lớn nhất mà bạn có thể nghe được tại Halden chính là từ chiếc TV trong phòng khách chung mỗi khi phạm nhân được xem các chương trình giải trí.

Khi nữ nhà báo hỏi giám đốc nhà tù về mức độ bạo lực diễn ra tại nơi này, ông bày tỏ thái độ thực sự ngạc nhiên. Ở Anh và xứ Wales, các vụ tấn công tấn công nhân viên đã tăng gấp 3 lần trong năm năm.

Tất nhiên trong một số nhà tù cũ của chúng tôi thỉnh thoảng có bạo lực nhưng tôi thực sự không nhớ lần cuối cùng xảy ra bạo lực tại nơi này là khi nào!

Trong khu vườn tại Halden, sỹ quan thực tập sinh 28 tuổi Jon Fredrik Andorsen đang nghỉ làm nhiệm vụ. Anh chia sẻ, tại Halden có 258 tù nhân và 290 nhân viên trong đó 190 người là sỹ quan nhà tù, phần còn lại sẽ làm gia sư, giáo viên và nhân viên quản lý. Anh từng làm nhân viên bán xe hơi thừa nhận rằng mình sẽ không bao giờ cân nhắc về việc làm việc tại nhà tù nếu không được đảm bảo về sự an toàn. Anh có niềm tin mãnh liệt vào sự huấn luyện và khôn ngoan của các sỹ quan giàu kinh nghiệm. Chưa bao giờ anh bị đe dọa tại Halden, những sỹ quan ở đây thậm chí còn không mang bình xịt hơi cay theo mình.

Sự phòng thủ đầu tiên chính là tiếng nói của chúng tôi và sự kết nối xã hội với các tù nhân. Chúng tôi xoa dịu các tình huống nguy hiểm trước khi chúng xảy ra.

Bạn không thể giúp đỡ người khác nếu ngay cả bản thân bạn không có điều kiện tốt. Bạn luôn cần có một cái đầu sáng suốt trong công việc này. Để tập trung. Nếu chỉ đi loanh quanh rồi lo sợ thì bạn sẽ không thể giúp đỡ được ai cả.”

• Linn xen vào

Linn chia sẻ rằng cô đã thật sự rất sốc khi chứng kiến khung cảnh hỗn loạn ở các nhà tù tại Anh và được các nhân viên cảnh báo nguy hiểm nếu cô đứng ở các hành lang vì tù nhân có thể ném đồ vào người.

Scotland, Anh và xứ Wales là các quốc gia có tỷ lệ bị phạt tù cao nhất ở Tây Âu. Ở Scotland tỷ lệ là 150/100000 dân, ở Anh và Wales là 140 trong khi ở Na Uy chỉ khoảng 63 người.

Quy mô nhà tù nhỏ hơn đồng nghĩa với việc mỗi sỹ quan tại nhà tù Halden có thể tạo điều kiện quan tâm từng người tốt hơn. Họ giúp đảm bảo cuộc sống của phạm nhân trong tù, giúp điền đơn, giải quyết khiếu nại và để các tù nhân nhận được hạn ngạch gọi điện thoại về nhà.

Hoidal cực kì sốt sắng khi chia sẻ về các dự án mới của nhà tù. Một dàn hợp xướng mới đã được cho ra mắt, các tù nhân cũng đã có phòng thu âm tại chỗ của họ. Ông hy vọng rằng buổi hòa nhạc Giáng Sinh cuối năm này sẽ trùng với việc phát hành cuốn sách nấu ăn mới của tù nhân. Nhưng bên dưới sự tích cực ấy cũng tồn tại một nỗi lo dai dẳng: lợi nhuận từ việc sản xuất dầu ở Biển Bắc đang giảm dần và Chính phủ đã cảnh báo về việc cắt giảm ngân sách – bao gồm cả ngân sách nhà tù.

Nếu muốn kết quả chất lượng và cao cấp, chúng tôi cần tiền. Tôi lo sợ việc tỷ lệ bạo lực và tái phạm sẽ gia tăng nếu chúng ta không duy trì được các chương trình như bây giờ. Nó không hề tốt chút nào!

Ở đơn vị C, một cánh cửa phòng giam hé mở và bạn có thể thấy một bông hồng đỏ được đặt trong một tấm kính bên bệ cửa sổ. Phạm nhân cũ vừa được chuyển đi và anh ta đã để lại một thông điệp nguệch ngoạc vội vàng nhưng dễ thương cho người tù mới: Yêu là cho đi mà không đòi hỏi nhận lại bất cứ điều gì. Yêu thương làm cho bạn tự do. Tự do từ chính bản thân của bạn.