Thuế nước tiểu, thuế râu tóc... và những loại thuế \'trời ơi đất hỡi\' từng tồn tại trong lịch sử loài người

Trong quá trình phát triển của xã hội, thuế - một khoản tiền cố định người ta phải đóng cho nhà nước đã trải qua rất nhiều thay đổi. Qua lâu lắm rồi thời kỳ chúng ta phải đóng các thức thuế vô lý như thuế thân, thuế gạo, muối,… như dưới thời Pháp thuộc. Nhưng kì quặc như thuế râu, thuế chổi hay thuế … nước tiểu, chắc chắn, đây là lần đầu tiên bạn nghe đến.

Thuế nước tiểu của người La Mã

Người La Mã cổ đại rất đề cao nước tiểu vì hàm lượng amoniac có trong nó. Với họ, nước tiểu chính là một loại chất làm sạch đa-zi-năng, có thể được dùng cho nhiều mục đích như giặt quần áo hay đánh răng. Chính bởi giá trị như thế, nước tiểu cũng bị đưa vào danh sách những mặt hàng bị đánh thuế.

Hoàng đế Vespasian (trị vì từ năm 69-79 SCN) kiếm được một khoản tiền khá lớn khi cho đánh thuế buôn bán nước tiểu thu được tại các nhà vệ sinh công cộng. Khi Titus [con trai của Vespasian] trách bố mình vì áp thuế nước tiểu, ông đã nhặt một đồng xu thu được từ mẻ thuế nước tiểu đầu tiên, dí vào mũi con trai và hỏi: Có khai không con trai. Ngay khi Titus nói 'Không’, vua lập tức đáp lại ‘Thu được từ nước tiểu đó con’, theo như sử gia Suetonius viết trong The Twelve Caesars vào khoảng năm 120.

Thuế râu của người châu Âu

Để râu là một cách đơn giản nhất để khiến các quý ông trông nam tính và hấp dẫn hơn với phái nữ. Nhưng đã từng có không ít vị vua tham lam đến mức, tìm cách kiểm soát điều này thông qua việc đánh thuế với râu.

Vua Henry VIII của Anh đã đặt ra một loại thuế lên râu vào năm 1535. Theo cấp lũy tiến, người càng giàu có thì phải đóng thuế càng cao, nếu họ muốn được để râu. Sa hoàng Nga Peter Đại đế cũng không chịu thua kém tiền bối nước Anh khi ban hành thuế râu vào năm 1698. với tư tưởng cấp tiến, Peter coi những bộ râu kiểu Nga, đồ sộ và dày như biểu tượng cho sự trì trệ và lạc hậu của quốc gia mình. Chính vì thế, các quý ông nào mà muốn được để râu phải trả một khoản tiền đáng kể và được nhận một giấy phép, xác nhận rằng họ có quyền được để râu.

Thuế thân nhân của các vị vua triều Ottoman

Nếu bạn là người không theo Hồi giáo nhưng lại sinh sống dưới triều đại Ottoman, thì chia buồn, bạn đã chọn nhầm thời điểm để sinh ra. Các nhà cầm quyền dưới thời này luôn được biết đến với sự thiên vị rõ rệt cho cộng đồng người Hồi giáo và các nhóm dân tộc khác thì phải chịu sự phân biệt chủng tộc nặng nề. Đáng kể hơn cả, phải nói đến thuế thân nhân, được đánh vào con cái của các gia đình không theo Hồi giáo.

Trong trường hợp không muốn phải nộp thuế, con trai trong các gia đình ở diện trên phải cải đạo và chịu sự quản lý của các quan chức trong triều. Những người này phải đi nghĩa vụ trong thời gian từ năm đến tám năm. Trong thời gian đó, họ cũng như phải lao động công ích ở các xưởng, trang trại, tàu, và các công trường xây dựng. Theo lời của Gülay Yılmaz, một nhà sử học tại Đại học Akdeniz ở Thổ Nhĩ Kỳ, họ được coi là thành phần quan trọng trong quân đội Janissary (quân tinh nhuệ.) Hay nhiều trong số đó sẽ nhận được một chương trình giáo dục đặc biệt để sau đó đi làm quan chức trong triều đình.

Trả thuế bằng bia, chổi hoặc đá

Thuế thực chất đã tồn tại rất lâu, còn trước cả sự ra đời của tiền tệ. Như ở nền văn minh Mesopotamia cổ đại, thuế chôn cất thi thể trong mộ có thể được trả bằng 7 thùng bia, 420 ổ bánh mì, hai giạ lúa mạch, áo choàng len, dê và giường.

Thời kỳ, thuế được áp lên hầu hết mọi thứ, và người ta cũng chấp nhận bất kỳ loại hàng hóa có giá trị tương đương với thuế. Trong khoảng thời gian 2.000-1.800 TCN, người ta đã từng ghi lại về khoản “hàng” nộp thuế của một công dân, bao gồm 18.880 cây chổi và sáu khúc gỗ. Thực chất, cách trả thuế này chỉ được chấp nhận khi trao đổi hàng hóa ngang giá vẫn được coi là hình thức mua bán thông dụng nhất.

Nhanh chóng, loại hình này cũng bộc lộ ra các điểm hạn chế của nó, như khiến một số người có thể gian lận thuế trước mũi chính quyền. Như từng có một trường hợp, một người đàn ông đã từng tuyên bố rằng, bản thân mình không có tài sản gì ngoại trừ những cối xay cực nặng. Vì vậy, anh ta đặt lên vai các viên quan thu thuế một “gánh nặng” theo đúng nghĩa đen, khi bắt họ phải vác các cối xay đó đi để nộp vào kho bạc nhà nước.

Thuế ngực - Một thứ thuế bất công dành cho phụ nữ

Trong số các loại thuế kỳ lạ từng xuất hiện trên thế giới, thuế ngực hay mulakkaram của các nhà cầm quyền ở bang Kerala của Ấn Độ chắc chắn là cái tên không thể bỏ qua. Phụ nữ ở đây phải trả tiền nếu muốn được ăn mặc kín đáo nơi công cộng và với các phụ nữ ở đẳng cấp thấp hơn, họ phải chịu thêm cả “thuế nhục nhã” chỉ vì họ bị cho là dơ bẩn ngay khi mới sinh ra.

Tất nhiên, trước sự bất công này, rất nhiều người phụ nữ đã đứng lên phản kháng. Câu chuyện phổ biến nhất được biết đến là về một người phụ nữ có tên Nangeli sống ở thị trấn Cherthala khoảng hai thế kỷ trước. Vì không có đủ tiền để trả thuế, Nangeli được cho là đã cắt đứt bộ ngực của mình và nộp chúng cho quan thu thuế trước ánh mắt rùng mình của ông ta. Mặc dù Nangeli đã phải trả giá cho nó bằng cả mạng sống nhưng chính hành động phản kháng đầy mạnh mẽ của cô đã khiến thứ thuế này vĩnh viễn trở thành lịch sử.

Miễn thuế trọn đời - Phần thưởng cho người xứng đáng nhất

Dưới thời Đế quốc Mauryan của Ấn Độ (khoảng 321-185 TCN), một “cuộc thi” tìm kiếm các phát kiến xã hội thường niên đã được tổ chức. Chính phủ đã trưng cầu ý kiến của người dân về cách giải quyết một số vấn đề của chính phủ. Nếu sáng kiến của anh đủ tốt và được lựa chọn để thực hiện, anh sẽ được miễn thuế trong suốt quãng đời còn lại. Nhà du hành và nhà văn Hy Lạp Megasthenes (sinh sống vào khoảng 350-290 TCN) đã miêu tả lại sự kiện này trong cuốn sách của mình, Indica.

Tất nhiên, không có hệ thống thuế nào là hoàn hảo hoàn toàn. Việc cải cách hệ thống thuế cũng luôn được coi là ưu tiên hàng đầu ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhằm giúp nhà nước có thể có đủ số tiền cần thiết trong việc xây dựng các cơ sở hạ tầng hay tài trợ cho các chương trình phúc lợi mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng của người dân. Rất có thể, trong 50 năm tới đây thôi, rất có thể nhiều thứ thuế mà ta đang biết hiện tại sẽ biến mất và thay vào đó là những cách thức “thu họ” khác, hiện đại hơn, nhân văn hơn.