Truyền thuyết đậm chất thơ về Selkie - người hải cẩu của vùng biển Bắc Âu

Năm 2014, những nhà làm phim hoạt hình châu Âu đã cho ra mắt Song Of The Sea, tuyệt phẩm xuất sắc từ nội dung đến hình ảnh. Kịch bản phim dựa trên những truyền thuyết về Selkie, một giống loài lưỡng cư kỳ lạ trong chuyện kể cổ xưa của Ireland và Scotland.

Selkie có nghĩa là người hải cẩu, sinh vật huyền thoại có khả năng hóa thú và biến thành người, thay đổi hình dạng từ hải cẩu sang người khi tháo bỏ lớp da. Những câu chuyện dân gian về Selkie bắt nguồn từ Orkney và Shetland, mang màu sắc tâm linh, huyền bí. Một số dị bản ở Ireland kể rằng Selkie cũng được xem như nàng tiên cá với ngoại hình nửa người, nửa hải cẩu.

Thuật ngữ Selkie trong tiếng Scotland là hải cẩu xám hay còn được gọi với cái tên mỹ miều là moidyn varrey (trinh nữ của biển) hay maighdeann-ròin (thiếu nữ hải cẩu). Ở Orkney, một quần đảo tại miền bắc Scotland tương truyền rằng Selkie là những con hải cẩu có kích thước lớn hơn hải cẩu xám, có khả năng biến hình thành người khi đêm xuống và quyến rũ con người bằng giọng hát và vẻ đẹp rực rỡ.

Trong thực tế, loài hải cẩu lớn này được nhìn thấy ở các hòn đảo khu vực bắc Đại Tây Dương và Bắc Băng Dương, gồm hải cẩu Greenland, hải cẩu trùm đầu.

Selkie và chuyện tình với loài người

Huyền thoại về Selkie huyễn hoặc và lãng mạn, đậm chất cổ tích của vùng Bắc Âu về những mối tình có cái kết bi thương.

Selkie sống ở biển nhưng mỗi khi lên bờ sẽ hóa thành một cô gái xinh đẹp và dùng tiếng hát của mình mê hoặc những chàng thủy thủ và ngư dân say đắm. Chàng trai khi trót đem lòng yêu Selkie và muốn giữ nàng ở lại phải đánh cắp bộ da hải cẩu mà Selkie đã bị lột bỏ khi hóa người. Lúc đó Selkie sẽ yêu thương anh ta và trở thành một người vợ đảm đang, hiền thục tuy nhiên nàng chỉ tồn tại trên đất liền được 7 năm, quá thời hạn đó nàng sẽ nhung nhớ, khát khao được trở về với đại dương.

Các ông chồng thường tìm cách giấu đi bộ da của Selkie để người vợ yêu dấu không thể trở về với biển. Nếu Selkie tìm thấy bộ da hải cẩu, nàng ta sẽ không chút chần chừ mà bỏ chồng con để quay về với biển xanh. Vì thế mà những mối tình của Selkie và con người đều kết thúc trong chia ly, từ biệt.

Tuy nhiên, người đời không oán trách sự vô tình của Selkie vì nàng là sinh vật của biển cả, hành động của nàng là đi theo tiếng gọi của bản năng nếu ở nơi dương gian quá thời hạn nàng sẽ chết dần chết mòn và biến mất vĩnh viễn.

Dị bản khác thì kể về Selkie nam xuất hiện với hình dáng những người đàn ông nam tính, quyến rũ khi đặt chân lên đất liền. Chúng sẽ đến bên những người phụ nữ đơn độc (gái ế chưa chồng) hay hội bà mẹ đơn thân, vợ có chồng ngoại tình hoặc đi biển lâu ngày không về. Nếu các nàng nhỏ bảy giọt nước mắt xuống biển thì mỹ nam Selkie sẽ đến và yêu thương, trao hạnh phúc, thứ tình cảm mà bấy lâu nay phụ nữ luôn khao khát trong vòng bảy năm. Sau đó là chia tay, đau khổ vì không thể sống cùng nhau trọn đời.

Truyền thuyết về Selkie đều viết rằng sinh vật này chỉ có thể biến thành người trong 7 năm một lần, người ta đồn đoán chúng là những linh hồn tội lỗi, là con người từng phạm tội hay thiên thần sa ngã sống trên thiên đường bị trừng phạt rơi xuống trần gian, sống kiếp nửa người nửa thú.

Chuyện của Selkie thường thuộc thể loại lãng mạn, tình cảm nhưng vẫn có một số truyện kể mang tính kinh dị. Như câu chuyện sau: có một thời kỳ cư dân Scotland đã giết hải cẩu để lấy mỡ và da mặc dù họ biết điều đó sẽ mang đến bất hạnh. Thế rồi, những người dân phạm điều cấm kỵ đã bị báo thù khi gặp xui xẻo trong cuộc sống, gia súc họ chăn nuôi bị dịch bệnh, cây trồng khô héo và cuộc sống dần lâm vào cảnh nghèo nàn, bệnh tật.

Đứa con của Selkie và con người

Kết quả tình yêu giữa Selkie và loài người là những đứa trẻ được sinh ra với đặc điểm thể chất khác biệt, sống cuộc đời khó khăn và thiếu thốn tình yêu thương của người mẹ hay cha khi trưởng thành vì Selkie rồi sẽ ra đi, trở về với biển.

Trong cuốn The People of the Sea của David Thomson có ghi lại các truyền thuyết nổi tiếng về Selkie của cộng đồng dân cư Scotland và Ailen ở nông thôn lưu truyền rằng: con của các Selkie nam và phụ nữ loài người sinh ra có hình dáng con người nhưng tay chân có màng mọc bao xung quanh, da có vảy.

Còn tác phẩm Văn Hóa Dân Gian Của Orkney Và Shetland của Ernest W. Marwick thì có trích dẫn về trường hợp Selkie nữ sinh ra một người con trai có khuôn mặt hải cẩu. Marwick cũng viết về một số khác sẽ sở hữu làn da màu xanh trắng, có những vết nứt toát ra mùi tanh trên cơ thể.

Thường thì những con cái mà Selkie sinh ra sẽ sống cùng con người, thành dị nhân và phải đối mặt với sự kỳ thị, xa lánh của cộng đồng vì sợ hãi ngoại hình quái dị của chúng. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp Selkie trong lốt hải cẩu sẽ quay về, đến gần bờ vui đùa hay gặp lại con của mình.

Dân gian truyền lại câu chuyện về một Selkie nam quay lại tìm con như sau: ngày xưa có người thiếu nữ đem lòng yêu Selkie và sinh ra một người con trai mang dị tật. Cô ta đã sợ hãi và định bỏ đứa bé, đúng lúc đó thì có một con hải cẩu xám xuất hiện trong đêm và yêu cầu cô chăm sóc đứa trẻ trong bảy năm. Khi đến thời hạn, sau bảy năm thì Selkie đến đưa vàng bạc cho người mẹ và mang của con mình đi, nó cho phép cô gái được đến thăm con nơi địa điểm bí mật mà chỉ có họ biết.

Selkie không được miêu tả như yêu quái hay thần linh mà là một sinh vật huyền bí, phổ biến trong văn hóa dân gian vùng Bắc Âu. Truyền thuyết về Selkie huyền ảo, lãng mạn và ẩn chứa sự bi thương khiến thiên hạ phải day dứt, ám ảnh.