Những bí ẩn về biến thể omicron sẽ mất nhiều tuần để tìm hiểu

Một thế giới mệt mỏi vì đại dịch đang phải đối mặt với nhiều tuần bất ổn khi các quốc gia hạn chế việc đi lại và thực hiện các bước khác nhau để ngăn chặn biến thể Covid-19 mới nhất, tiềm ẩn nhiều rủi ro, trước khi các nhà khoa học hoàn toàn biết được omicron thực sự nguy hiểm như thế nào.

Liệu nó có lây lan nhanh hơn cả biến thể delta vốn đã rất dễ lây lan hay không? Nó có làm cho người bệnh nặng hơn không? Nó có trốn tránh sự bảo vệ của vaccine hoặc tái nhiễm trùng những người sống sót không? Có rất nhiều phỏng đoán nhưng ít bằng chứng khi các nhà khoa học đang chạy đua để tìm ra câu trả lời trong bối cảnh người dân trên thế giới đều hoang mang về biến chủng mới này.

“Khá kinh ngạc” là cách Trevor Bedford, người nghiên cứu sự tiến hóa của Viruscorona tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson, mô tả phản ứng sức khỏe của những ca nhiễm.

Omicron hoa ra có thể không “tệ như chúng ta tưởng tượng nhưng đối xử với nó như vậy vào lúc này, tôi nghĩ là hoàn toàn phù hợp” ông nói.

Cho đến nay, thế giới vẫn đang phản ứng chậm với từng biến thể của Viruscorona. Lần này, một cảnh báo sớm từ Nam Phi và Botswana có thể đã đưa ra những bước đầu quan trọng.

“Thật khó để biết: Có phải chúng ta chỉ đơn giản là bắt kịp thực tế và bây giờ thế giới đang phản ứng với tốc độ thích hợp khi các biến thể xuất hiện?” Tiến sĩ Jacob Lemieux, người giám sát các biến thể trong một cuộc hợp tác nghiên cứu do Trường Y Harvard dẫn đầu đưa ra câu hỏi.

TẠI SAO LẠI CẦN CẢNH BÁO

Omicron được cảnh báo vì số lượng đột biến tuyệt đối của nó, nhiều hơn các biến thể trước đó. Các protein tăng đột biến cho phép virus bám vào các tế bào của con người.

Các nhà khoa học nhận ra, một số đột biến từ các biến thể trước đó có thể thuộc dạng dễ lây lan hơn hoặc có một chút kháng thuốc khi tiêm phòng vaccine. Nhưng họ chưa bao giờ thấy thay đổi cụ thể này như với Omicron.

Tiến sĩ William Moss thuộc Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg cho biết “thực sự là duy nhất đối với loại virus này”. "Đó là sự kết hợp giữa khả năng tăng nguy cơ lây lan và khả năng tiềm ẩn thoát khỏi hệ thống miễn dịch của chúng ta đã khiến mọi người lo lắng."

“Đó là sự cân bằng,” Moss nói. “Chúng tôi muốn xem xét điều này một cách nghiêm túc vì sự kết hợp của các đột biến, nhưng chúng tôi không muốn hoảng sợ và chúng tôi cũng không muốn phản ứng quá mức cho đến khi chúng tôi thực sự tìm hiểu thêm về loại virus này.”

CÂU TRẢ LỜI CHƯA RÕ RÀNG

Các nhà khoa học có rất ít dữ liệu về việc liệu omicron có gây ra bệnh nặng hơn các biến thể khác hay không. Và mặc dù nó đã được chẩn đoán ở nhiều quốc gia chỉ vài ngày sau khi phát hiện của nó được công bố, nhưng cũng còn quá sớm để biết nó lây lan như thế nào.

Biến thể alpha xuất hiện cách đây khoảng một năm có khả năng lây truyền mạnh hơn loại virus gây ra đại dịch. Sau đó, delta tấn công, dễ lây lan hơn alpha.

Không rõ omicron sẽ cạnh tranh như thế nào ở một nơi như Mỹ, nơi mà biến thể delta đang gây ra hơn 99% trường hợp COVID-19 hiện tại,  theo Louis Mansky, giám đốc Viện Viro học phân tử tại Đại học Minnesota.

Ngay cả ở một số vùng nhất định của Nam Phi, một số trường hợp do omicron gây ra đã được báo cáo không cho thấy đột biến này dễ lây lan hơn, Lemieux nói.

Ông nói: “Chúng tôi thực sự không biết liệu omicron có phải bị cạnh tranh hay không hay nó chỉ trở thành dòng trội ở một vài nơi do ngẫu nhiên”.

Để hiểu rõ hơn về omicron, các nhà khoa học đang cố gắng tìm hiểu cách nó xuất hiện. Nó không phải là hậu duệ của delta. Một giả thuyết phổ biến cho rằng một người nào đó có hệ thống miễn dịch suy yếu nghiêm trọng đã bị nhiễm Viruscorona và các đột biến chồng chất lên nhau.

Bedford cho biết: “Điều này hoàn toàn kỳ lạ, các biến thể lưu hành vào mùa hè năm 2020 dường như là họ hàng gần nhất của omicron”.

Virus đột biến mỗi khi lây lan và có thể omicron đang âm ỉ ở một nơi nào đó mà không bị phát hiện với các xét nghiệm COVID-19 thiếu chính xác. Nhưng Bedford cho biết sự xuất hiện đột ngột của nó nhiều khả năng là kết quả của cuộc đấu tranh như giữa mèo và chuột khi một cơ thể bị tổn thương hệ miễn dịch, chống lại một loại virus liên tục thay đổi protein đột biến của nó để tránh bị phát hiện. 

CẦN THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

Các nhà khoa học cho biết có thể mất từ ​​hai đến bốn tuần để có được một số câu trả lời quan trọng.

Trong số những mối quan tâm lớn nhất là lượng omicron có thể làm mất khả năng miễn dịch. Cho đến nay, biến thể beta là thách thức lớn nhất đối với việc bảo vệ vắc-xin nhưng may mắn thay, biến thể đó không lây lan rộng rãi.

Nhà miễn dịch học E. John Wherry của Đại học Pennsylvania cho biết: “Rất ít khả năng biến thể mới này thoát khỏi tất cả các kháng thể được tạo ra sau khi tiêm chủng.

Các nhà sản xuất vaccine và các nhà khoa học khác đang thiết lập các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm để cho biết kháng thể được tạo ra bởi vaccine hoặc người bị nhiễm trước đó có thể chống lại omicron tốt như thế nào so với các biến thể trước. Cần có thời gian vì trước tiên, họ phải nuôi cấy các mẫu được gọi là “pseudovirus” chứa các đột biến mới đáng lo ngại.

Nhưng đó “không phải là toàn bộ câu chuyện,” Moss nói.

Hệ thống miễn dịch có nhiều lớp bảo vệ ngoài kháng thể, bao gồm cả tế bào T giúp tránh bệnh nặng ngay cả khi ai đó bị nhiễm Covid đột phá.

Các chuyên gia cũng theo dõi cẩn thận tỷ lệ nhiễm do omicron gây ra và mức độ nghiêm trọng của chúng.

Đối với các phương pháp điều trị, Regeneron cho biết các loại thuốc kháng thể COVID-19 hiện có có thể kém hiệu quả hơn đối với omicron mặc dù cần phải thử nghiệm nhiều hơn. Nhưng có một số thuốc kháng virus đang được cung cấp, là một lựa chọn mới cần thiết để không bị ảnh hưởng bởi các đột biến của omicron.

LÀM GÌ ĐỂ HẠN CHẾ LÂY NHIỄM

Các nhà khoa học khuyến khích mọi người thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản khi họ chờ đợi câu trả lời - đeo khẩu trang mọi lúc, tránh đám đông, tiêm phòng nếu bạn vẫn chưa tiêm.

Có một điều rõ ràng là: Tiêm chủng vẫn rất quan trọng. Mỹ và các quốc gia khác đang kêu gọi những người đủ điều kiện tiêm chủng không nên chờ đợi vì việc lây lan rộng có thể tạo ra những biến chủng mới nguy hiểm hơn.

“Những người phản đối hoặc cân nhắc về việc có nên tiêm vaccine hay không nên thấy  đây là lý do để tiêm chủng. Và sau đó tôi nghĩ chúng ta cần để các nhà khoa học và các nhà y tế công cộng làm công việc của mình” Lemieux nói.