Với tỉ lệ anti vaccine cao, Ba Lan phải đối mặt với số ca tử vong tăng cao

Trong thời tiết giá lạnh của Warsaw, bà Hanna Zientara 83 tuổi phải đi tiêm vaccine COVID-19, cháu trai 30 tuổi của bà đang bắt đầu một kỳ nghỉ ở Quần đảo Canary khi vẫn chưa tiêm phòng và kiên quyết từ chối việc vaccine bất chấp lời khuyên của bà như những lời cầu xin lặp đi lặp lại để bảo vệ chính bản thân anh.

“Tôi lo lắng cho nó, nhưng tôi không có ảnh hưởng gì đến quyết định của nó cả” Zientara nói. “Nó có nhiều người bạn là bác sĩ nhưng họ không tiêm phòng, và nó nói nếu họ không tiêm vaccine, thì nó cũng không cần phải làm như vậy.”

Ba Lan và một số quốc gia khác ở Trung và Đông Âu đang phải đối mặt với sự gia tăng các ca nhiễm và tử vong do Covid-19, trong khi tiếp tục ghi nhận tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn nhiều so với Tây Âu.

Ở Nga, hơn 1.200 người bị COVID-19 chết mỗi ngày trong hầu hết tháng 11. Những ngày đầu tiên của tháng 12, số người chết hàng ngày vẫn là hơn 1.100 người. Ukraine, quốc gia đang ghi nhận hàng trăm ca tử vong vì Covid-19 mỗi ngày, đang đối diện với làn sóng kinh hoàng nhất của đại dịch.

Trong khi đó, tỷ lệ tử vong ở Ba Lan, mặc dù thấp hơn so với hồi mùa xuân, gần đây đã ghi nhận hơn 500 ca tử vong mỗi ngày và vẫn chưa đạt đỉnh. Hôm thứ Tư, quốc gia này báo cáo thêm 592 trường hợp tử vong vì Covid-19, con số cao nhất đến thời điểm hiện tại đồng thời nâng số người chết vì đại dịch lên gần 87.000 người ở quốc gia 38 triệu người này.

Các đơn vị chăm sóc đặc biệt đã kín chỗ, các bác sĩ báo cáo rằng ngày càng có nhiều trẻ em phải nhập viện, bao gồm cả một số trẻ đã nhiễm COVID-19 không có triệu chứng nhưng sau đó bị đột quỵ.

Tình hình này tạo ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho chính phủ Ba Lan, vốn đã kêu gọi người dân đi tiêm chủng nhưng lại lo lắng về sự phản đối của những cử tri phản đối vaccine hoặc bất kỳ hạn chế nào đối với đời sống kinh tế.

Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đã tiêm mũi tăng cường vào tuần trước và kêu gọi những người khác tiêm phòng để bảo vệ người lớn tuổi trong dịp Giáng sinh. Ông lưu ý rằng một số cuộc họp mặt gia đình trong đại dịch đã "kết thúc một cách bi thảm, kết thúc bằng sự ra đi của những người ông, người bà của chúng ta."

Để quảng bá vaccine, Bộ trưởng Y tế Adam Niedzielski hôm thứ Hai chỉ ra rằng trong số 1.085 người dưới 44 tuổi tử vong vì COVID-19 trong năm nay ở Ba Lan, chỉ có 3% được tiêm chủng đầy đủ. Ông nói: “Số liệu thống kê đáng buồn này đã có thể khác nếu tiêm chủng được phổ biến rộng rãi hơn”.

Với hệ thống y tế được mở rộng đến giới hạn, chính phủ Ba Lan đã thông báo hôm thứ Ba rằng họ yêu cầu các bác sĩ, nhân viên y tế, giáo viên, công nhân, cảnh sát, quân nhân và lính cứu hỏa phải được tiêm phòng đầy đủ trước ngày 1 tháng 3 năm tới. 

Những người chỉ trích thuộc chính phủ cánh hữu cáo buộc rằng bước đi này là quá muộn, trong khi Liên minh đảng cực hữu, lại coi đây là hành động phân biệt đối xử với những người Ba Lan chưa được tiêm chủng.

Việc anti vaccine ở Đông Âu bắt nguồn từ sự không tin tưởng của người dân với các công ty dược phẩm cũng như các cơ quan chính phủ, trong khi thông tin sai lệch dường như cũng đóng góp một vai trò không nhỏ.

Bà Zientara cảm thấy lo lắng khi đã được tiêm liều Pfizer tăng cường hôm thứ Ba, khi chính phủ Ba Lan báo cáo 504 trường hợp tử vong vì Covid-19.

Ngồi gần đó là Andrzej Wiazecki, một người đàn ông 56 tuổi, người không cần thuyết phục để tiêm mũi tăng cường. Ông cho biết, ông có một số người bạn nhập viện vì COVID-19, bao gồm một người 32 tuổi dù trước đây rất khỏe mạnh và thường xuyên chơi thể thao, hiện đang phải chiến đấu giành giật sự sống cho bản thân mình.

“Tôi hy vọng nếu anh ấy sẽ không qua khỏi vì sự quá tải của bệnh viện do không còn phòng chăm sóc đặc biệt thì anh ấy cũng sẽ không phải nằm lại đâu đó trong hành lang” ông nói.

“Anh ấy không muốn tiêm vaccine” Wiazecki nói. “Anh chị em của anh ấy cũng không được tiêm phòng, và mặc dù anh ấy có thể sẽ không qua khỏi, họ vẫn không muốn tiêm phòng.”

Với 54% người Ba Lan được tiêm chủng đầy đủ, quốc gia này có tỷ lệ tiêm chủng Covid-19 cao hơn một số quốc gia lân cận. Tỷ lệ tiêm chủng của Ukraine là 27% và ở Nga, nơi cung cấp các loại vắc xin được sản xuất trong nước như Sputnik V, tỷ lệ này là khoảng 41%. Bulgaria, giống như Ba Lan thuộc Liên minh châu Âu, có tỷ lệ tiêm chủng là 26%, thấp nhất trong khối.

Việc phát hiện ra biến thể Omicron vào tháng trước đã làm dấy lên lo ngại ở Ba Lan, nơi các chuyên gia tin rằng biến thể này có khả năng đã lây lan mặc dù chưa có trường hợp nào được xác nhận. Nhiều câu hỏi quan trọng về omicron vẫn chưa được trả lời, bao gồm liệu virrus có gây ra bệnh nặng hơn hay không và mức độ nó có thể lẩn tránh khả năng miễn dịch hoặc vaccine COVID-19.

Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông Ba Lan, sự xuất hiện của biến thể này đã khiến một số tổ chức cuối cùng phải tiêm những liều vaccine đầu tiên, bao gồm cả ở vùng núi phía nam Podhale, nơi tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn nhiều so với mức trung bình của cả nước.

Nhưng tại trung tâm tiêm chủng ở Warszawa, nằm trong trung tâm hiến máu, không có nhiều người đến tiêm chủng lần đầu tiên. Điều phối viên Paula Rekawek cho biết trong ba giờ mở cửa buổi sáng của trung tâm vào thứ Ba chỉ có một người đến để yêu cầu được tiêm mũi vaccine Covid-19 đầu tiên.

Nhà hàng Warsaw, Artur Jarczynski đã tìm thấy cơ hội kinh doanh trong khi tỉ lệ anti vaccine tăng cao. Cửa hàng Der Elefant nổi tiếng của ông, là nhà hàng đầu tiên ở Ba Lan và hiện là nhà hàng duy nhất yêu cầu khách hàng xuất trình bằng chứng đã tiêm phòng mới được vào.

Jarczynski cho biết khi đi du lịch ở Tây Âu, anh đã được yêu cầu cung cấp bằng chứng về việc tiêm phòng để dùng bữa và nghĩ rằng đó là một ý tưởng tốt. Khi lần đầu tiên anh đưa ra yêu cầu tại Der Elefant, những người anti vaccine đã kéo nhau đến biểu tình trước nhà hàng của anh và anh đã nhận được sự bảo vệ của cảnh sát. Jarczynski nói rằng, trong vài ngày anh cũng bị tấn công bởi những cuộc điện thoại với sự thù hận.

Tuy nhiên, nhiều khách quen đánh giá cao không gian công cộng hiếm hoi, nơi họ có thể cảm thấy an toàn khi thưởng thức bữa ăn, chẳng hạn như súp vẹm, bít tết và các món ăn khác được phục vụ cho bữa trưa. Một thực khách, Ryszard Kowalski, cho biết anh cảm thấy an toàn khi biết mọi người xung quanh mình đều đã được tiêm phòng đầy đủ dù “chính phủ không bắt buộc phải như vậy”.

Nhưng Jarczynski vẫn chưa dám áp đặt yêu cầu về tiêm vaccine ở một số nhà hàng Warsaw khác mà ông sở hữu.

Ông mô tả Der Elefant là “một hòn đảo trên đất nước gần 40 triệu dân, một mặt khiến tôi vui nhưng phần còn lại cũng khiến tôi thấy buồn vì chúng tôi chỉ là một hòn đảo nhỏ bé”.