Bí ẩn đại dịch: Các nhà khoa học tập trung vào nguồn gốc từ động vật của COVID-19

Gần hai năm sau đại dịch COVID-19, nguồn gốc của loại virus đang hành hạ thế giới vẫn còn là một bí ẩn.

Hầu hết các nhà khoa học tin rằng nó xuất hiện trong tự nhiên và lây lan từ dơi sang người, trực tiếp hoặc thông qua một loài trung gian khác. Những người theo thuyết âm mưu thì cho rằng nó đã thoát ra từ một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc.

Hai năm sau ngày thế giới ghi nhận ca nhiễm đầu tiên, số người chết vì COVID-19 trên toàn cầu vượt qua 5,2 triệu người, nhiều nhóm các nhà khoa học đang cố gắng tập trung vào việc "động vật gây bệnh" hay động vật lây nhiễm bệnh, với hy vọng rằng những điều họ khám phá về Virus Corona sẽ giúp loài người chống lại các loại virus khác khác và những biến thể mới.

"Bạn biết đấy, kịch bản Virus bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm thu hút rất nhiều sự chú ý trên mạng xã hội như Twitter..", nhưng "không có bằng chứng nào cho thấy virus này đã ở trong phòng thí nghiệm", nhà khoa học Stephen Goldstein của Đại học Utah cho biết trên tạp chí Cell vào tháng 8  và đưa ra bằng chứng về nguồn gốc động vật.

Michael Worobey, một nhà sinh học tiến hóa tại Đại học Arizona, người đã đóng góp cho bài báo, đã ký một lá thư với các nhà khoa học khác vào mùa xuân năm ngoái nói rằng cả hai lý thuyết đều khả thi. Kể từ đó, ông cho biết, nghiên cứu của chính ông và những người khác đã khiến ông tự tin hơn cả những giả thuyết của chính ông liên quan đến động vật.

Tháng trước, Worobey công bố dòng thời gian COVID-19 và trường hợp ca nhiễm bệnh đầu tiên được ghi nhận tại Chợ bán buôn hải sản, động vật sống Huanan ở Vũ Hán, Trung Quốc.

Ông nói: “Ý tưởng rò rỉ trong phòng thí nghiệm gần như chắc chắn là một thuyết âm mưu làm mọi người mất tập trung khỏi những điều đã thực sự xảy ra”.

Những người khác thì không chắc chắn như vậy. Vào mùa hè vừa qua, một cuộc đánh giá do Tổng thống Joe Biden ra lệnh cho thấy bốn cơ quan tình báo Hoa Kỳ tin (ở mức độ thấp) rằng virus ban đầu được truyền từ động vật sang người và một cơ quan tin rằng (ở mức vừa phải) rằng ca nhiễm đầu tiên có liên quan đến một phòng thí nghiệm. .

Một số người ủng hộ giả thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm đã đưa ra giả thuyết rằng các nhà nghiên cứu đã vô tình bị phơi nhiễm do thực hành an toàn không đầy đủ khi làm việc với các mẫu từ tự nhiên, hoặc có thể sau khi tạo ra virrus trong phòng thí nghiệm. Các quan chức tình báo Mỹ đã bác bỏ nghi ngờ Trung Quốc đã phát triển loại virus này như một vũ khí sinh học.

Việc tiếp tục tìm kiếm câu trả lời đã làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, vốn đã cáo buộc Mỹ biến nước này trở thành vật tế thần cho thảm họa. Một số chuyên gia lo ngại nguồn gốc của đại dịch có thể không bao giờ được biết đến.

TỪ DƠI ĐẾN NGƯỜI

Các nhà khoa học cho biết trên tờ Cell rằng SARS-CoV-2, nguyên nhân gây ra COVID-19, là loại Virus corona được ghi nhận thứ 9 lây nhiễm sang người. Tất cả những virus trước đây đều có nguồn gốc từ động vật.

Điều đó bao gồm cả vi rút đã gây ra dịch SARS năm 2003, cũng có liên quan đến các chợ bán động vật sống ở Trung Quốc.

Nhiều nhà nghiên cứu tin rằng động vật hoang dã là vật chủ trung gian của SARS-CoV-2, có nghĩa là chúng đã bị nhiễm một loại Virus Corona từ dơi và sau đó đã tiến hóa. Các nhà khoa học đã tìm kiếm chính xác virus coronavirus liên quan đến dơi và vào tháng 9 đã xác định được 3 loại virus trên dơi ở Lào giống với SARS-CoV-2 hơn bất kỳ loại virus nào đã biết.

Worobey nghi ngờ chó gấu trúc là vật chủ trung gian. Ông cho biết, những động vật có vú giống cáo rất nhạy cảm với Virus Corona và chúng đang được bán trực tiếp tại chợ Huanan.

Goldstein nói: “Bằng chứng vàng về nguồn gốc động vật” sẽ là động vật bị nhiễm bệnh. "Nhưng theo những gì chúng tôi biết, thị trường đã được dọn sạch."

Đầu năm nay, một báo cáo chung của Tổ chức Y tế Thế giới và Trung Quốc đã gọi việc truyền virrus từ dơi sang người thông qua một loài động vật khác là kịch bản có khả năng xảy ra nhất và một vụ rò rỉ trong phòng thí nghiệm là “cực kỳ khó xảy ra”.

Nhưng báo cáo đó cũng gây ra sự nghi ngờ khi gắn với trường hợp nhiễm COVID-19 đầu tiên lại là một nhân viên kế toán không có liên quan đến chợ Huanan và lần đầu tiên xuất hiện các triệu chứng vào ngày 8 tháng 12 năm 2019. Worobey cho biết những người ủng hộ thuyết âm mưu rò rỉ từ phòng thí nghiệm đã chỉ ra trường hợp đó và tuyên bố rằng virus đã thoát ra từ một cơ sở của Viện nghiên cứu Virus Vũ Hán gần nơi người đàn ông sinh sống.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Worobey, người đàn ông nói trong một cuộc phỏng vấn rằng căn bệnh ngày 8 tháng 12 của anh ta thực sự là vấn đề về răng miệng và các triệu chứng COVID-19 của anh chỉ bắt đầu vào ngày 16 tháng 12, một ngày được xác nhận trong hồ sơ bệnh viện.

Phân tích của Worobey xác định một trường hợp trước đó: một nhà cung cấp ở thị trường Huanan đã nhiễm COVID-19 vào ngày 11 tháng 12.

ĐỘNG VẬT LÀ NHỮNG MỐI ĐE DỌA

Các chuyên gia lo ngại việc lây truyền virus từ động vật sang người có thể gây ra đại dịch mới - và làm trầm trọng thêm đại dịch này.

Kể từ khi COVID-19 xuất hiện, nhiều loại động vật đã bị nhiễm bệnh, bao gồm cả mèo cưng, chó và chồn; các động vật ở sở thú như sư tử, rái cá và các loài linh trưởng không phải người; chồn nuôi trong trang trại; và hươu đuôi trắng.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, hầu hết các ca lây nhiễm virus là từ người sang người và nguy cơ động vật lây truyền sang người là thấp.

Tuy nhiên, một nỗi sợ khác là động vật có thể tạo ra các biến thể virus mới. Một số tự hỏi liệu biến thể omicron có bắt đầu theo cách này hay không.

David O'Connor, một chuyên gia virus học tại Đại học Wisconsin-Madison, cho biết: “Trên khắp thế giới, chúng ta có thể có những động vật có khả năng ấp những biến thể này ngay cả khi chúng ta kiểm soát được (COVID-19) ở người. “Có lẽ chúng tôi sẽ không sớm thực hiện một chương trình tiêm chủng cho hươu cao cổ nữa.”

Worobey cho biết anh đang tìm kiếm các dấu vết di truyền có thể cho biết liệu omicron có được tạo ra khi virus chuyển từ người sang động vật, đột biến và sau đó quay trở lại lây nhiễm cho người hay không.

Các chuyên gia cho biết việc ngăn chặn bệnh truyền từ động vật sang người sẽ không chỉ đòi hỏi phải ngăn chặn nạn buôn bán trái phép động vật hoang dã mà còn phải đạt được tiến bộ trong các vấn đề toàn cầu, chẳng hạn như phá hủy môi trường sống và biến đổi khí hậu có thể làm tăn nguy cơ tiếp xúc giữa người và động vật.

Các nhà khoa học cho biết trên tờ Cell, nếu không điều tra đầy đủ nguồn gốc động vật của virrus, “sẽ khiến thế giới dễ bị tổn thương bởi các đại dịch trong tương lai phát sinh từ chính các hoạt động của con người, đã nhiều lần đưa chúng ta vào cuộc chiến với các loại virus mới”.

YẾU TỐ CHÍNH TRỊ

Nhưng cuộc điều tra sâu hơn đang bị cản trở bởi các thế lực chính trị. Lawrence Gostin của Đại học Georgetown cho biết đã có một "cuộc chiến tay không" giữa Trung Quốc và Mỹ.

Gostin, Giám đốc Trung tâm Hợp tác của WHO về Luật Y tế Quốc gia và Toàn cầu cho biết: “Chính trị xung quanh cuộc điều tra về nguồn gốc đã đầu độc mối quan hệ hợp tác toàn cầu theo đúng nghĩa đen. Chính trị thực sự là độc hại."

Một cuộc điều tra của AP năm ngoái cho thấy chính phủ Trung Quốc đang kiểm soát chặt chẽ tất cả các nghiên cứu về nguồn gốc của COVID-19 và thúc đẩy các giả thuyết ngoài lề rằng virus này có thể đến từ bên ngoài nước này.

Gostin nói: “Đây là một quốc gia theo khép kín và sẽ không bao giờ cho phép người nước ngoài tiếp cận mà không bị kiểm soát trong lãnh thổ của mình”.

Tuy nhiên, Gostin cho biết có một sự phát triển tích cực đã đến từ cuộc điều tra.

WHO đã thành lập một nhóm cố vấn để xem xét nguồn gốc của đại dịch. Và Gostin nghĩ rằng hội đồng sẽ giải quyết được bí ẩn, "họ sẽ có một nhóm các nhà khoa học có trình độ cao sẵn sàng triển khai ngay lập tức nếu có các đại dịch tiếp theo."