Lợi ích bất ngờ đến từ việc cháy rừng mà có thể bạn chưa biết

• 

Một trong những biểu hiện đáng lo ngại của biến đổi khí hậu là cháy rừng ngày càng phổ biến và nguy hiểm hơn. Thổ Nhĩ Kỳ, Siberia và Mỹ đều chứng kiến những mùa cháy rừng dữ dội vào năm 2021, phá vỡ kỷ lục về mức phát thải carbon và gây ra nhiều cuộc sơ tán lớn.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), mùa khô của Hoa Kỳ thường kéo dài khoảng bốn tháng và bắt đầu vào độ cuối hè đầu thu. Nhưng mùa khô năm nay đã được kéo dài đến gần sáu tháng. Nó bắt đầu sớm hơn dự kiến và bùng phát thành những cháy lớn, ước chừng khoảng 7 triệu mẫu Anh ở một số tiểu bang như California và Oregon.

Nhiều đám cháy hơn có nghĩa là càng nhiều carbon dioxide thải vào bàu khí quyển. Đám cháy ở California từ đầu năm đến tháng 9 năm 2020 đã tạo ra hơn 90 triệu tấn carbon dioxide, bằng khoảng một phần tư lượng khí thải hàng năm của bang này từ nhiên liệu hóa thạch.

Lượng khí thải tăng nhanh, góp phần vào cuộc khủng hoảng khí hậu, tạo nên nhiều chu kỳ hạn hán tồi tệ hơn và có thể gây ra các vụ cháy rừng lớn hơn.

Cháy rừng gia tăng trên toàn thế giới đã ảnh hưởng đến các khu vực đóng vai trò là bể chứa carbon hoặc vùng đệm khí thải. Rừng Amazon, nơi được mệnh danh là “lá phổi” của thế giới cũng phát sinh ra một lượng lớn khí thải do cháy rừng, khiến rừng trở thành nơi thải ra carbon thay vì bể chứa carbon.

Luciana Gatti, nhà nghiên cứu cấp cao về biến đổi khí hậu tại Viện Nghiên cứu Không gian Quốc gia ở Brazil, nói với Guardian: “Những nơi có diện tích rừng bị tàn phá do hỏa hoạn từ 30% trở lên phát thải lượng khí thải carbon cao hơn gấp 10 lần so với nơi thấp hơn 20%.

Trồng nhiều cây hơn và bảo vệ các khu rừng nhiệt đới rộng lớn thường được coi là một giải pháp để giảm thiểu lượng phát thải cao. Tuy nhiên, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Geoscience đã chỉ ra cách một số đãm cháy được kiểm soát giúp hạn chế thải carbon thay vì tạo ra nhiều hơn.

Những đám cháy rừng dữ dội mất kiểm soát gây xói mòn đất, đốt cháy chất hữu cơ, nấm và vi khuẩn có lợi trong trong đất. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những đám cháy được kiểm soát tốt sẽ thay đổi đất bằng cách tạo ra than trong các cục đất để bảo vệ vật chất giàu carbon này ở trung tâm của các khối đất.

Nghiên cứu cũng chỉ ra những đám cháy được kiểm soát kích thích cỏ mọc nhiều hơn trong một số môi trường. Nếu nhiều cỏ mọc trong một khu vực thì sẽ có nhiều sinh khối rễ hơn, đồng nghĩa với việc lưu trữ nhiều carbon hơn.

Các nhà nghiên cứu giải thích rằng: “Lửa làm thay đổi tính ổn định của SOM (một chất hữu cơ trong đất) bằng cách tác động lên các đặc tính hóa lý của SOM và các động cơ phân hủy trong môi trường.

Theo nghiên cứu mới, những đám cháy có kiểm soát lượng khí thải carbon trên các thảo nguyên, đồng cỏ và rừng ôn đới. Tác giả Adam Pellegrini, trợ lý giáo sư tại Khoa Khoa học Thực vật của Đại học Cambridge giải thích rằng những đám cháy nhỏ ở quy mô nhỏ có thể ổn định và tăng lượng carbon trong môi trường đất.

Các kỹ thuật kiểm soát đám cháy đã được các bộ lạc bản địa áp dụng từ lâu, bao gồm cả những khu vực dễ xảy ra hỏa hoạn ở Bắc Mỹ. Trước khi những người định cư đến và thuộc địa hóa Bắc California, các bộ lạc trong khu vực đã tạo ra những đám cháy có kiểm soát cường độ thấp để bảo vệ vùng đất khỏi những ngọn lửa thảm khốc. Một số bộ lạc cũng đã sử dụng các đám cháy có kiểm soát để giúp hạ nhiệt độ nước nhằm hỗ trợ quần thể cá hồi khỏe mạnh ở các con sông Bờ Tây.

Sau khi các nghiên cứu được công bố, thống đốc bang Gavin Newsom đã ký đạo luật vào tháng 10 vừa qua để thúc đẩy hoạt động quản lý rừng. Các đám cháy được kiểm soát sẽ dọn sạch các mảnh vụn của tầng rừng có vai trò như “nhiên liệu” cho các đám cháy có sức tàn phá lớn.