Sáng đèn: Khi cải lương được đưa lên màn ảnh rộng

       Lấy bối cảnh vào những năm 1990, khi thời kỳ vàng son của cải lương đã qua, các loại hình nghệ thuật khác nổi lên khiến cho cải lương bị lép vế, không còn được đón nhận rộng rãi, tình trạng ế khách kéo dài khiến cho nhiều đoàn cải lương miền Tây bắt đầu tan rã dần. Lúc bấy giờ gánh hát Viễn Phương từ một đoàn cải lương chính thống giờ đây phải trở thành một đoàn tạp kỷ xen kẽ nhiều tiết mục khác nhau. Mặc dù chật vật với đời sống cơm áo gạo tiền nhưng gánh hát vẫn hằng đêm sáng đèn, đem tình yêu với nghề cải lương lan tỏa đến khán giả gần xa. 

      Sáng đèn là một bộ phim khá kén khán giả khi chọn đề tài mạo hiểm như cải lương để đưa lên màn ảnh rộng. Dĩ nhiên Sáng đèn không phải là bộ phim đầu tiên và duy nhất chọn đề tài này khi trước đó bộ phim Song Lang cũng đưa chất liệu cải lương và đờn ca tài tử vào phim. Nếu như kịch bản Song Lan giàu chất thơ, lãng mạn hơn thì ở Sáng đèn lại mang lại cảm giác gần gũi và đậm chất đời hơn, dễ tiếp cận với khán giả hơn. 

      Sáng đèn đã khắc họa lại được cuộc sống và những ngã rẽ thăng trầm của một gánh hát cải lương hết thời, về phận đời bấp bênh của những người theo kiếp cầm ca. Từ một đoàn hát lừng lẫy không đủ vé để bán giờ đây mỗi suất diễn chỉ còn lại dăm ba khán giả. Cải lương xuống dốc, gánh hát rơi vào cảnh sa cơ thất thế, các nghệ sĩ phải đi làm đủ nghề để chạy ăn từng bữa nhưng họ vẫn quyết không bỏ nghề, vẫn duy trì tình yêu với cải lương, vẫn kiên trì truyền lửa cho các thế hệ trẻ. Cải lương có nghĩa sửa đổi cho trở nên tốt hơn. Tuy nhiên, dù có biến đổi thế nào đi chăng nữa thì những giá trị cốt lõi của nghệ thuật cải lương Nam bộ như nét bi, sự khôi hài, tính trữ tình, chất anh hùng ca vẫn tồn tại trong từng vở diễn, hướng con người hoàn thiện nhân cách đi đến chân - thiện - mỹ. Các nhân vật trong phim cũng cố gắng từng ngày để cải thiện bản thiện bản thân theo hướng tốt hơn, chấp nhận đánh đổi mọi thứ để làm cho loại hình nghệ thuật này sống mãi với thời gian. 

      Bên cạnh những phân đoạn xúc động khi phim cũng thêm vào nhiều phân cảnh hài hước khiến khán giả bật cười sảng khoái, giải tỏa cảm xúc. Bộ ba Tiêu Minh Phụng - Lê Trang - Tuấn Dũng là điểm sáng của phim bởi sự tung hứng ăn ý, duyên dáng. Các miếng hài được đem vào không hề ồn ào, lố bịch, gượng ép mà vô cùng dí dỏm, dễ thương, mang lại những giây phút giải trí vui nhộn cho người xem. 

      Phần mình thích nhất có lẽ các trích đoạn cải lương được lồng ghép vào phim. Mình khá bất ngờ khi cách ra bộ, cách hát, cách biểu diễn của các diễn viên trẻ đều thể hiện rất chỉn chu, bài bản, đúng tinh thần của cải lương. Nhất là phân cảnh Thanh (Bạch Công Khanh) đứng trước khán phòng hát cất lên điệu Hò Xự Xang Xê Cống trên nền thanh âm ngũ cung điệu khiến nhiều người xem rưng rưng nước mắt vì xúc động, bồi hồi. Bài hát của Thanh đã được biến tấu lại, mang âm hưởng trẻ trung hơn để dễ tiếp cận với khán giả nhưng lời bài hát vẫn còn giữ được các điệu lý xưa của dân tộc, ẩn ý việc tiếp nối và kế thừa của lớp trẻ. Các vở cải lương được chọn cũng đều chứa đựng những bài học ý nghĩa nhân văn, thấm đẫm tinh thần dân tộc, mang đậm nét bản sắc dân tộc. Từ một người không mặn mà gì mấy với cải lương mà coi xong tự nhiên mình đem lòng yêu thích lúc nào không hay.

      Diễn xuất của dàn diễn viên là một trong những điểm cộng lớn nhất của phim. Bộ phim quy tụ dàn diễn viên thực lực kết hợp giữa sự tươi mới, trẻ trung như Bạch Công Khanh, Lê Phương, Tuấn Dũng, Tiêu Minh Phụng và những gương mặt gạo cội, giàu kinh nghiệm như NSƯT Hữu Châu, NSƯT Lê Thiện, NSƯT Bạch Long, NSND Hồng Vân,... Phần lớn các diễn viên đều có sự phối hợp nhịp nhàng, đồng đều trong diễn xuất, không bị "lệch pha" với nhau. Từng ánh mắt, cử chỉ, lời nói, hành động của các diễn viên đều thể hiện được cái lửa, cái tâm với nghề. Tất cả mọi thứ đều diễn ra rất tự nhiên, bình dị, nhẹ nhàng mang lại cảm giác gần gũi cho người xem. 

     Tuy nhiên phim vẫn còn vài điểm trừ khi sở hữu kịch bản tốt nhưng lại không có quá nhiều tình tiết đột phá, cốt truyện lại có phần dễ đoán. Nhiều tình tiết bị bỏ lửng, các mâu thuẫn được đẩy lên ở mức cao trào nhưng phần giải quyết lại có phần thiếu thuyết phục. Hơn nữa dàn diễn viên xuất phát từ sân khấu kịch nói nên có lẽ vì thế mà ở vài phân cảnh, lời thoại và diễn xuất của các diễn viên hơi bị “sân khấu hóa”. Đài từ của các diễn viên trẻ cũng cần phải cải thiện khi cách nhả chữ chưa hợp lý, nhấn nhá thiếu tự nhiên, chưa bộc lộ được cảm xúc qua lời nói, làm ảnh hưởng ít nhiều đến mạch cảm xúc của khán giả.

      Dù còn nhiều thiếu sót nhưng với mình thì Sáng đèn vẫn là một bộ phim đáng xem khi nó mang đến những cung bậc cảm xúc sâu lắng và thông điệp nhân văn. Phim làm tốt ở việc truyền tải được giá trị truyền thống của văn hóa cải lương, thể hiện được tình yêu nghề và tổ nghiệp của các nghệ sĩ, cảm nhận được nỗ lực của họ trong việc gìn giữ và duy trì bộ môn nghệ thuật truyền thống này đến đời sau. Nó không chỉ là một câu chuyện về cải lương mà là câu chuyện về tình người, về “đạo” làm nghề và “đức” làm người. Cảm nhận cá nhân của mỗi người sẽ khác nhau nên mọi người nếu có dịp thì nên ra rạp ủng hộ Sáng đèn để tự mình trải nghiệm nhé.