Xu nịnh là gì? Phản ứng dẫn đến chấn thương không phải là đánh nhau hay bỏ chạy- mà là xoa dịu người khác để tránh xung đột.

Kể từ khi 8 tuổi, Mikah Jones đã đưa ra những lời khuyên và sự an ủi vô điều kiện cho bạn bè đồng trang lứa, bạn cùng lớp và thậm chí cả người lớn - điều mà họ hiếm khi đáp lại.

Jones biết mình là một người có thể làm hài lòng mọi người, nhưng anh không nhận ra việc mình không thể nói không là một phản ứng chấn thương đối với sự bỏ bê tình cảm của cha anh. Jones, 20 tuổi, nói: “Bố tôi hầu như không bao giờ nói yêu tôi”.

Nhiều năm bị đánh giá thấp hoặc bị đánh giá cao dẫn đến việc Jones đặt các nhu cầu của bản thân sang một bên để tránh bị lạm dụng tình cảm. Điều này kéo dài một chu kỳ “là đáp ứng mọi nhu cầu” của bố, bạn bè và những người xa lạ để được họ chấp thuận.

Mọi người đối phó và sống sót qua những trải nghiệm thời thơ ấu đau thương theo những cách khác nhau. Hầu hết đều quen thuộc với các phản ứng “chiến đấu”, “bỏ chạy” và “im lặng” khi thoát khỏi tình huống tiêu cực, nhưng một số - như Jones – trải qua một điều mà các chuyên gia chấn thương gọi là “xu nịnh” hoặc cố gắng xoa dịu mối đe dọa để tránh xung đột.

“Những kẻ ngông cuồng hoặc làm hài lòng mọi người sẽ gắn bó sâu sắc với ý tưởng quá tốt đẹp. Thông thường, niềm tin rằng bằng cách cư xử tốt sẽ bảo vệ tôi trước những tình huống khó chịu với bạn bè hoặc gia đình”, Katie McKenna, một nhà trị liệu tâm lý ở Ireland và đồng chủ trì podcast In Sight cho biết.

Trong khi phản ứng chấn thương ít được biết đến này dường như vô hại, các chuyên gia cảnh báo rằng "quá tốt" thực sự là một cơ chế đối phó không phù hợp với những hậu quả nghiêm trọng.

Xu nịnh là gì?

Việc xu nịnh liên quan đến việc “luôn từ bỏ những mong muốn và nhu cầu của bản thân để phục vụ người khác nhằm tránh xung đột, chỉ trích hoặc phản đối”, McKenna nói. Nó còn được gọi là làm hài lòng mọi người hoặc sự phụ thuộc, và bao gồm việc xin lỗi quá mức, quá băn khoăn về những gì người khác nghĩ và không có khả năng thiết lập ranh giới.

Các chuyên gia chấn thương cho biết xu nịnh là phổ biến nhất ở nạn nhân của lạm dụng quan hệ, đề cập đến môi trường mà cha mẹ, anh chị em hoặc những người thân yêu đang kiểm soát tình cảm, lạm dụng hoặc bỏ bê.

“Khi mọi người nghĩ đến chấn thương, họ thường nghĩ đến lạm dụng - lạm dụng thể chất hoặc lạm dụng tình dục. Nhưng có một kiểu lạm dụng khác”, McKenna nói. “Nếu bạn được nuôi dưỡng bởi cha mẹ, bạn vẫn cần hình thành sự gắn bó đó để cảm thấy an toàn. Nhưng để làm được điều này, bạn phải điều chỉnh để xem cha mẹ của bạn là ai".

Kết quả là, một số trẻ có thể “khôi phục cảm giác an toàn” theo bản năng bằng cách xu nịnh.

Jaclyn Bsales, một nhà trị liệu tâm lý Mỹ và nhân viên xã hội lâm sàng được cấp phép ở New Jersey cho biết: “Bởi vì đứa trẻ cảm thấy như thể mình đang gặp nguy hiểm, chúng có xu hướng xoa dịu người chăm sóc ở tuổi trưởng thành để kết nối trở lại”.

'Quá tốt' có phải là một điều xấu? Khi xu nịnh trở nên nguy hiểm

Bề ngoài, Jones tỏ ra vị tha và tốt bụng, ít ai biết rằng anh đang phải vật lộn với thứ được coi là vết thương lòng không thể hàn gắn.

“Những [lời khen] đó khá phổ biến đối với tôi. Và tại một thời điểm nào đó, điều đó không còn ý nghĩa gì với tôi nữa”, Jones nói.

Không giống như các phản ứng chiến đấu hay im lặng, xu nịnh thường bị bỏ qua vì bị nhầm với sự hào phóng. Nhưng việc tôn vinh những hành vi này là “vị tha” có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Ví dụ, Bsales cảnh báo rằng ai đó có điều kiện không được nói không có thể mất đi ý thức về bản thân và bản sắc của mình.

Bsales nói: “Đôi khi, điều này ảnh hưởng đến khả năng trở thành con người đích thực của họ, thiết lập ranh giới và thực sự ưu tiên những cảm xúc và nhu cầu của bản thân vì họ quá chú tâm vào người khác”.

Nó cũng có thể dẫn đến những mối quan hệ không lành mạnh trong tương lai.

McKenna cho biết những người xu nịnh có nhiều khả năng tìm kiếm những tương tác quen thuộc với những người từ chối hoặc phớt lờ nhu cầu của họ. Nhưng mặc dù những người xu nịnh có vẻ phụ thuộc vào nhau, nhưng điều ngược lại cũng đúng: thông thường, họ cực kỳ độc lập khi giải quyết các vấn đề của riêng mình và tránh tìm kiếm sự giúp đỡ vì sợ mình tỏ ra “ích kỷ”.

Làm thế nào để không làm hài lòng mọi người

Xu hướng xu nịnh của Jones dừng lại khi anh hướng nội và suy ngẫm về quá khứ - cụ thể là mối quan hệ của anh với bố mình. Và cuối cùng, anh ấy học được rằng tốt nhất là nên ưu tiên bản thân trước khi làm người khác thất vọng.

“Mọi người nghĩ rằng đó là một điều tồi tệ khi bạn chăm sóc bản thân, bởi vì xã hội muốn bạn phù hợp với vai trò của họ, 'Tôi cần bạn trở thành những thứ tố cho tôi và chỉ để tôi lợi dụng bạn đồng thời làm bất cứ điều gì tôi muốn với bạn' ”, Jones nói.

Khi bắt đầu đặt ra ranh giới và nói không, Jones đã đánh mất nhiều người trong cuộc đời, bao gồm cả những người bạn thời trung học và tạm thời cả bố của mình. Tuy nhiên, nó rất quan trọng đối với hành trình tự chữa lành của anh.

Là một chuyên gia về lo âu, bạo lực gia đình và chấn thương, Bsales đồng ý rằng “bước số một” trong việc phục hồi là nhận thức về bản thân, bao gồm kiểm tra bản thân và đảm bảo rằng nhu cầu của bạn không bị tổn hại. Cô cũng khuyến nghị liệu pháp điều trị dựa trên chấn thương như giải mẫn cảm chuyển động mắt và liệu pháp tái xử lý (EMDR).

Sau khi dành thời gian để hiểu và đối phó với chấn thương tiềm ẩn của bản thân, Jones nói rằng anh không còn dựa vào các xác nhận bên ngoài để cảm thấy đủ. Thay vào đó, anh không chỉ học cách yêu thương bản thân mà còn khơi dậy một mối quan hệ lành mạnh nhưng có điều kiện với bố mình - điều không thể có được nếu không có “công việc mà tôi đã tự làm”.

“Cuối cùng tôi đã bắt đầu tìm thấy sự cân bằng của bản thân, những điều tôi sẵn sàng bao dung và bắt đầu xác định mẫu người mà tôi muốn có trong đời”, anh nói. "Nhưng quan trọng nhất, tôi đã học được cách tôi muốn cảm nhận xung quanh mình".