ĐỒI THỎ - Thế Giới Nhiệm Màu Không Chỉ Dành Cho Trẻ Thơ

Tác giả: Richard Adams

Dịch giả: Hồng Vân

Lần đầu tiên nhìn thấy cuốn sách với độ dày hơn 500 trang này, tôi đã nghi ngờ cụm từ “Sách dành cho thiếu nhi” gắn liền với nó. Tôi ngờ rằng đây là một cuốn sách ẩn dụ, lấy hình tượng thỏ để khắc họa những mảng tối của xã hội loài người… Chà, có lẽ tôi bị ám ảnh bởi Chúa Ruồi quá rồi nhỉ? Nhưng đến khi đọc xong thì tôi mới hiểu được rằng, 500 trang để độc giả hòa vào cuộc phiêu lưu này là hoàn toàn xứng đáng. Ta không có thế giới phép thuật nhiệm màu của Harry Potter, cũng không có nàng công chúa xinh đẹp như trong Chuyện Dài Bất Tận, nhưng Đồi Thỏ vẫn luôn là viên gạch vững chắc trong việc xây nên thế giới đầy sắc màu tuổi thơ cho những cô bé, cậu bé.

Tác giả Richard Adams (1920 – 2016) sinh tại Berkshine, Anh. Ông theo học lịch sử tại trường Bradfield College và Worcester College ở thành phố Oxford, tham gia Thế chiến thứ hai và đến năm 1948 làm việc cho Ủy ban hành chính công tại Anh. Là một đóa hoa nở muộn trong làng văn chương, năm 1966 ông mới bắt đầu viết tác phẩm đầu tay của mình, chính là Đồi Thỏ. Sau bảy lần bị từ chối thì đến năm 1972, Đồi Thỏ cuối cùng cũng có cơ hội được ra mắt độc giả. Một câu chuyện phi thường bước ra từ những lời kể ngẫu hứng của ông dành cho hai cô con gái của mình đã làm say mê bao thế hệ độc giả trên toàn thế giới. Đồi Thỏ được trao Huy chương Carnegie và giải thưởng Guardian cho tiểu thuyết viết cho thiếu nhi (1972), có tên trong danh sách 100 cuốn sách của mọi thời đại do BBC bầu chọn (2003), 100 cuốn sách giá trị nhất do trang Worldbookday bình chọn (2007).

Không hề dông dài, Đồi Thỏ bắt đầu bằng một linh cảm lạ kỳ của chú thỏ ốm yếu Thứ Năm, rằng có một điều cực kỳ tồi tệ sẽ xảy đến với vùng đất của loài thỏ ở nơi này mà không thể cứu vãn. Thất bại trong việc thuyết phục thỏ thủ lĩnh Chúa Thanh Lương Trà, Thứ Năm cùng người anh trai Cây Phỉ và một vài chú thỏ khác quyết định rời khỏi nơi này, tìm đến một vùng đất mới. Và từ đó những chú thỏ này bắt đầu một chuyến phiêu lưu qua những vùng núi đồi rộng lớn, đối mặt với bao nhiêu kẻ thù, gặp nhiều điều lạ lẫm. Liệu những chú thỏ mới chân ướt chân ráo bước ra khỏi thế giới an nhàn của mình, có thể thành công tìm được vùng đất hứa hay không?

Điều đầu tiên khiến tôi thấy thú vị ở thế giới này chính là những cái tên của mỗi chú thỏ. Có rất nhiều, rất nhiều thỏ xuất hiện, và mỗi chú đều có cái tên riêng cũng như hình dáng và tính cách đặc trưng. Là Cây Phỉ với vai trò lãnh đạo bất đắc dĩ với những chàng thỏ đủ mọi tính cách. Hay là cậu em Thứ Năm yếu ớt, thường chìm vào những linh cảm của riêng mình để rồi nói ra những điều lạ kỳ. Hay còn là Tóc Giả võ biền, thô lỗ nhưng can trường. Một quân sư Mâm Xôi với nhiều sách lược thông minh, hay cậu bé Nồi Đất nhút nhát. Lại còn có Xám Bạc, Sương Mai, Hoắc Hương, Anh Thảo Vàng… Rất nhiều cái tên đã xuất hiện ở những trang truyện này. Và mỗi lần cái tên mới nào được xướng lên, tôi không thể ngăn bản thân bật cười một cách thú vị. Quá đỗi đáng yêu và sinh động! Với một cô nàng đầu ba như tôi còn thấy thích, thì chắc hẳn rằng những cô bé, cậu bé sẽ càng yêu mến và nóng lòng muốn phiêu lưu cùng đội quân thỏ lạ kỳ này!

Richard Adams đã xây dựng nên một thế giới đủ đầy sắc, hương, vị bằng tất cả trí tưởng tượng sinh động nhất của một người cha dành cho hai cô con gái bé nhỏ của mình. Dù rằng câu chuyện được kể bằng ngôi thứ ba, nhưng tôi vẫn thấy dường như tác giả đã hóa thân vào từng chú thỏ trong cuốn sách này, “ngồi” trên cương vị là một con thỏ bé nhỏ, ngước mắt nhìn thế giới rộng lớn. Những lo sợ, bối rối, nỗi đau đớn khi bị thương, hay sự căm ghét với kẻ thù được hiện lên sinh động hơn bao giờ hết. Điều này khiến người đọc như đang được hóa thân thành giống loài vốn được coi là đáng yêu nhưng nhút nhát này. Thế giới hiện ra thật hùng vĩ, rộng lớn, tôi có thể dễ dàng cảm nhận được mùi hương của làn gió mang theo hơi thở của sương sớm, vị ngọt ngào thanh mát của những bụi cỏ non, và sự choáng ngợp trước những điều lạ lẫm của thế giới này. Từ lúc nào tôi đã hóa thân vào Cây Phỉ, hay Xám Bạc nhỉ?

Mỗi trang truyện trôi qua, những cuộc phiêu lưu của bầy thỏ càng trở nên khó khăn hơn, nhưng cũng đầy thú vị và đáng mong chờ. Có tưởng tượng được không chứ, một bầy thỏ lại làm bạn với một chú mòng biển lạc bầy! Để rồi về sau họ trở thành những chiến hữu can trường, cùng nhau đấu tranh với kẻ thù. Hay là những cô cậu thỏ đông đúc co rúm sợ hãi trên con thuyền chòng chành. Tôi cũng không thể quên được cái không khí bình yên giả tạo ở làng thỏ của Anh Thảo Vàng… Viết đến đây, tôi như được sống lại trong từng trang sách diệu kỳ của Richard Adams, để rồi lại thêm một lần nữa được trải nghiệm chuyến phiêu lưu phi thường đầy khó tin ấy!

Những áng văn của tác giả cứ dần dần thấm vào tâm trí người đọc, khung cảnh được họa lên dưới ngòi bút của ông như một tuyệt tác với nhiều bức tranh trải dài, khiến độc giả phải choáng ngợp. Ta có thể dễ dàng rời xa đường phố đô thị để đắm mình vào những vùng núi xanh ngát rộng lớn của Đồi Thỏ. Không những thế, những phân đoạn mô tả cảnh tranh đấu giữa những chú thỏ cũng vô cùng khốc liệt và cụ thể, khiến người đọc trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, không chỉ trải nghiệm bằng thị giác, mà còn có thể cảm nhận được bằng tâm hồn.

Một điểm mà tôi đánh giá rất cao ở Đồi Thỏ, đó chính là việc tác giả đã xây dựng nên những hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng của loài thỏ. Như những nhân vật thần thoại của con người, thì loài thỏ cũng có vị chúa El – ahrairah dũng cảm mưu lược, hay Thỏ Đen Inle đầy bí ẩn và không kém phần đáng sợ, cùng những câu chuyện “thỏ tích” thú vị. Trộm nghĩ, nếu tách riêng những câu chuyện ấy ra và kể cho những đứa trẻ, tôi tin rằng lũ nhóc cũng sẽ yêu thích lắm đây!

Một thế giới loài vật rộng lớn, hiện ra cụ thể hơn bao giờ hết. Và dù có đối đầu nhau, đánh nhau hay thậm chí căm ghét nhau, thì nỗi sợ lớn nhất của mọi con vật, lại chính là loài người chúng ta! Thật trớ trêu khi ta thấy thỏ là loài vật đáng yêu, thì với chúng, ta như những hung thần bước ra từ bóng tối, với “cái que màu trắng bốc khói” trên miệng, tay lăm lăm thứ vũ khí với những viên bi bắn ra có thể khiến chúng mất mạng! Chúng sợ hãi mùi nhựa đường nồng nặc, sợ hãi những cỗ xe khổng lồ có thể nghiền nát thân xác mình, hay là những cái bẫy mà không cẩn thận sẽ cắt cổ, tiễn chúng về thế giới của Thỏ Đen Inle…

Chưa bao giờ tôi lại thấy thế giới của những chú thỏ lại gần với cuộc sống của loài người đến vậy, Richard Adams đã vô cùng tinh tế khi gắn kết hai yếu tố này lại với nhau. Trên mỗi bước đường khó khăn của bầy thỏ, luôn hiện ra những dấu hiệu của xã hội loài người. Phải chăng chính chúng ta đang dần phá đi môi trường sống của chúng, “góp phần” viết ra câu chuyện này? Thực sự tôi không thấy vui với câu trả lời mình có được… Gấp lại những trang sách, tôi không ngừng trăn trở về vai trò của chính chúng ta, với thế giới loài vật!

Nếu chỉ đơn thuần là một cuốn sách cổ tích dành cho thiếu nhi, thì Đồi Thỏ cũng sẽ không thể có chỗ đứng vững chãi đến vậy qua rất nhiều năm. Không chỉ là những cô bé cậu bé, mà cả những người trưởng thành cũng sẽ tìm được những giá trị riêng khi thưởng thức tiểu thuyết này. Đó là sự can trường, dũng cảm, thấu hiểu nhau và đoàn kết với cộng đồng. Không thỏa hiệp với sự nhàn hạ nhạt nhẽo, dũng cảm tiến lên để có thể dành cho mình một cuộc sống tốt đẹp hơn. Ngoài đời, ta cũng đã có lúc thông thái như Mâm Xôi, nhưng hẳn cũng có những khi dại dột như Cây Phỉ, hay hấp tấp như Tóc Giả… Để rồi sau tất cả, cộng đồng thỏ đã có được cuộc sống xứng đáng với những điều đã đấu tranh, cũng sẽ giống như ta, trưởng thành và biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.

Đồi Thỏ là một cuốn sách cho bạn hiểu như thế nào cũng được, tùy vào độ tuổi và kinh nghiệm sống của bản thân. Đó là một câu chuyện cổ tích tươi đẹp, đáng nhớ. Cũng là một ẩn dụ nhẹ nhàng cho sự trưởng thành của những cá nhân trong xã hội. Hay là suy nghĩ về những điều mà con người đã và đang gây ra cho tự nhiên. Dù là với trải nghiệm như thế nào, thì tiểu thuyết này vẫn có những giá trị đáng trân trọng và không thể chối bỏ.

Đây là một tiểu thuyết xứng đáng được dùng để gối đầu giường những cô bé, cậu bé. Hàng đêm, qua lời kể của bố mẹ, những cô cậu nhóc ấy sẽ đi vào giấc ngủ với mộng mơ về bầy thỏ đáng yêu, sinh động trong thế giới rộng lớn hùng vĩ. Tôi vẫn luôn tin rằng, những đứa trẻ được tưới tắm từ những câu chuyện đẹp đẽ thế này, sẽ có một tuổi thơ tuyệt vời! Quốc tế thiếu nhi sắp đến rồi, chọn cuốn Đồi Thỏ để dành tặng cho những thiên thần nhỏ của chúng ta, sẽ là điều đáng để bạn cân nhắc đấy!

 Đánh giá cá nhân: 9/10