Bãi Hoang - Tác phẩm trữ tình về nỗi buồn của nhà văn tài hoa bạc mệnh Jean-René Huguenin

"Địa ngục là tha nhân."

(Kín Cửa (Huis Elos) - Jean-Paul Sartre)

Bãi Hoang (La Côte Sauvage) là một áng văn gợi cảm và u sầu, đầy mơ hồ và khắc khoải. Nó gieo rắc nỗi nhớ nhung về những gì đã mất hoặc chuẩn bị mất. Đó là nỗi nhớ của Olivier, một người lính trở về sau hai năm nghĩa vụ. Anne, em gái anh, nhận ra anh đã thay đổi, thay đổi quá nhiều, đã chẳng còn là Olivier mà cô từng biết. Phải, Olivier đã bỏ lại hai năm tuổi trẻ của mình, đã bỏ lại hai năm trưởng thành của cô em gái, đã đóng băng thời gian và kỉ niệm của mình trong lồng kính mãi mãi của ngày hè năm ấy. Để rồi, khi nghe rằng cô sẽ lấy Pierre, bạn thân của anh, anh đã bộc phát những hành động kì quặc đến nỗi mọi người hiểu lầm về tình cảm của anh, và cô em gái cũng bị cuốn theo những trò chơi của anh. 

Qua những trang viết u buồn của Jean-René, thật khó để định nghĩa tình cảm thực sự giữa Olivier và Anne. Anh có một sự gắn bó thân mật đến mức ám ảnh với em gái, ám ảnh đến nỗi cả độc giả cùng hoài nghi đó có thực sự là là tình cảm anh em đơn thuần, hay thực ra là một mối tình loạn luân thầm lặng. Độc giả, giống như các nhân vật khác, như bị rơi vào trò chơi cảm xúc của Jean-René, bị rơi vòng luẩn quẩn của những nỗi băn khoăn thấp thỏm về mối quan hệ kì lạ của hai người. 

Và tôi đã nghĩ, có lẽ, quan hệ giữa họ giống một thứ tình cảm tri kỉ giữa những người bạn tâm giao hơn. Từ nhỏ đến lớn, họ đã luôn là một cặp như hình với bóng, họ luôn sát gần nhau, trò chuyện cùng nhau, trong cả những ngày vui và ngày buồn. Nhưng cũng ở đó, có hai con người đã từng lặng lẽ sóng đôi bên nhau, đã từng tản bộ dưới cái nắng chiều dịu nhẹ của buổi hoàng hôn, trong cái nắm tay thật chặt như đang ấp ủ nhiều lời tâm sự không thể nói thành lời. Thậm chí, sau tất cả những đổ vỡ trên bước đường đời, họ vẫn dành cho nhau, những lá thư hỏi thăm chân thành, vẫn gửi gắm cho nhau những tình cảm không nói thành lời từ sâu tận đáy lòng. 

Có một sự thực rằng, ký ức chỉ ghi nhận những điều mà nó muốn. Olivier và Anne đã cùng trải qua tuổi thơ, cùng nhau lớn lên nhưng những ký ức và cảm giác của họ khác nhau khi bước qua thời thơ ấu tươi đẹp đó. Và có lẽ, cũng chính bởi vậy nên họ mãi mãi không thể nào nắm bắt được nhau.

Phải chăng, điều Olivier thực sự muốn, chỉ là sự níu kéo? Thời gian, tuổi thơ, anh muốn giữ lại từng thứ một, níu kéo từng phút từng giây, chỉ để anh có thể sống mãi trong những ngày diễm ảo chỉ có anh và Anne, chỉ có tình yêu thương chân thành, chỉ có kỉ niệm tươi đẹp. Và có lẽ bởi vậy nên anh sinh ra ích kỉ, ham muốn kiểm soát cô. Tình cảm giữa anh và Anne là thứ tình cảm thiêng liêng nhất trong đời anh, nhưng chính cách thể hiện vũ phu đó đã phá vỡ tất cả. Và rồi chính anh cũng nhận ra, mình lại rất cô đơn. Nhiều khi, anh chỉ muốn lang thang cô độc trên bãi biển quê hương mình, vì anh tin rằng chỉ có sự cô đơn, chỉ khi mình ta riêng một cõi, thì ta mới hiểu ra bản thân mình thực sự cần gì và muốn gì. Và quan trọng hơn, có lẽ anh cũng muốn gửi lại mối tình si thầm lặng của mình trong bài ca của nắng, của gió biển, để tất cả tan biến đi một lần và mãi mãi.

"Lòng người luân lưu thay đổi như những cây dương xỉ vàng sẫm, như hoa bát tiên chóng tàn, như những ngày xế bóng thoi đưa, như những con ong khô chết."

Lần đầu đọc Bãi Hoang của Jean-René Huguenin, tôi như bước vào cuộc chơi của những dấu hỏi lửng lơ không hồi đáp: Tại sao Jean-René lại chọn một vùng biển Bretagne ở bờ Tây nước Pháp? Và tại sao, tại sao ông lại để nhân vật Olivier đi tìm ý nghĩa cuộc đời bằng những bước chân vô định trên những trảng cát hoang vu trống trải kia?

Sau rốt, Jean-René không bao giờ trả lời dù chỉ một lời hồi đáp thầm kín cho chính nhân vật của mình và cho cả độc giả. Bởi ông đã ra đi trong vụ tai nạn giao thông định mệnh năm 1962, chỉ hai năm sau khi cuốn tiểu thuyết đầu tay và duy nhất - Bãi Hoang ra mắt. Năm 1962, một vì sao sáng chói đã vụt tắt trên bầu trời văn chương Pháp. Khi ấy, mọi cuộc tranh luận về nhân sinh quan trong tiểu thuyết của ông đều phải ngưng lại để nhường chỗ cho những lời cầu kinh cùng một vòng hoa tang dành cho một tài năng trẻ bạc mệnh. 

Và giờ, tôi đã hiểu tại sao Jean-René lại viết câu chuyện về Olivier trên một bãi biển miền Tây nước Pháp. Bởi ở đó chứa cả một mùa hè sôi động của tất cả bọn họ: Olivier, Anne và Pierre. Mùa hè cuối cùng của những cánh chim tự do. Một mùa hè có biển, có nắng, có mùi rừng, có tiếng hát của những cô gái gặt lúa. Nhưng, tất cả đều như lo sợ mọi thứ biến mất. Họ càng tiếc nuối, họ càng cố tận hưởng. Họ đang tuổi đôi mươi và trôi giữa những cuộc chiến trong lòng mình. Đẹp và buồn. 

“Họ lặng nhìn thành phố đang buổi bình minh như chưa muốn tan biến, ánh sáng lan toả trên các bến tàu, những nỗi buồn trên những nhà trọ tạm bợ, với khúc hát của nó trên những con tàu sắp sửa rời bến. Họ cảm nhận buổi bình minh này trong đêm tháng Tám, cạnh bến tàu, buổi bình mình vội vã, với tiếng chuông đồng hồ báo thức, mùi cà phê sữa, những lát bánh mì mà thứ bơ quá lạnh nên trải không đều. Tiếng còi của chiếc tàu người ta sắp sửa bước lên, những tiếng nói người ta cố tình lẫn tránh và cái nhìn người ta không dám chạm tới, những chiếc va li phải đóng lại và nụ hôn sau cùng cố tình trì hoãn - một buổi bình minh, một cuộc chia tay, không còn gì nữa.”

Trong một phút mơ màng, tôi nhớ ra mình cũng đã từng giống như Olivier, luôn ấp ủ một nỗi buồn miên man và một khuôn mặt đa sầu, nhưng vẫn không thôi mong mỏi một tình cảm chân thành, một lần rung động trong đời vào thời điểm đẹp nhất tuổi trẻ. Có lẽ, lúc đó tôi đã yêu Olivier một cách mù quáng như cách anh yêu đơn phương Anne, chỉ yêu nhưng không hành động, chỉ chấp nhận làm một Werther (1) si tình mà bỏ ngỏ một lời tỏ tình thật lòng trong đời mình. 

Bãi Hoang, một cuốn sách hay cho những bạn trẻ hoang hoải và cô đơn, và cũng là nỗi buồn bỏ ngỏ của một tài hoa bạc mệnh. Một áng văn trữ tình với cách tả cảnh bằng tất cả các giác quan, bằng những ký ức đan xen, với tầng tầng lớp lớp mảng màu cảm xúc được bóc tách như một thước phim gia đình, đơn giản nhưng đong đầy tình cảm.

"Gói ghém nỗi buồn của cuộc tình phôi phai 

Thả vào thinh không để gió đưa đi xa mãi". 

(Thơ tự sáng tác) 

CHÚ THÍCH

1.Tiểu thuyết Nỗi Đau Của Chàng Werther - J.W. Goethe. Tiểu thuyết kể về mối tình si thầm lặng không thể nói thành lời của chàng thanh niên Werther với nàng Lothea.

ĐÁNH GIÁ: 4/5*

31/3/2022