Tổng Thống Nga Vladimir Putin ra tối hậu thư cho châu Âu: trả bằng rúp hoặc sẽ cắt khí đốt

Tổng thống Nga Vladimir Putin đang yêu cầu người mua nước ngoài trả tiền cho khí đốt của Nga bằng đồng rúp từ hôm nay, nếu không thì nguồn cung của họ sẽ bị cắt giảm, một động thái mà các thủ đô châu Âu từ chối và Berlin cho rằng số tiền này là "tống tiền".

Động thái của Putin, thông qua một sắc lệnh được ký hôm thứ Năm, khiến châu Âu đối mặt với viễn cảnh mất hơn một phần ba nguồn cung cấp khí đốt. Đức, quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào Nga, đã kích hoạt một kế hoạch khẩn cấp có thể dẫn đến phân bổ trong nền kinh tế lớn nhất châu Âu.

Xuất khẩu năng lượng là đòn bẩy mạnh mẽ nhất của Putin khi ông cố gắng chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây áp đặt lên các ngân hàng, công ty, doanh nhân và cộng sự của Điện Kremlin. 

Putin cho biết những người mua khí đốt của Nga “phải mở tài khoản bằng đồng rúp trong các ngân hàng của Nga. Chính từ các tài khoản này, các khoản thanh toán sẽ được thực hiện cho khí đốt được giao bắt đầu từ hôm nay ”, tức ngày 1 tháng 4.

“Nếu các khoản thanh toán như vậy không được thực hiện, chúng tôi sẽ coi đây là một sự vỡ nợ từ phía người mua, với tất cả các hậu quả sau đó. Không ai bán miễn phí cho chúng tôi bất cứ thứ gì, và chúng tôi cũng sẽ không làm từ thiện - tức là các hợp đồng hiện có sẽ bị dừng lại”, ông nói trong một bài phát biểu trên truyền hình.

Hiện vẫn chưa rõ liệu trên thực tế có cách nào để các công ty nước ngoài tiếp tục thanh toán mà không sử dụng đồng rúp hay không, điều mà Liên minh châu Âu và nhóm các quốc gia G7 đã loại trừ.

Theo cơ chế do Putin chỉ định, người mua nước ngoài sẽ sử dụng tài khoản đặc biệt tại ngân hàng Gazprombank để thanh toán khí đốt. Ngân hàng Gazprombank sẽ thay mặt người mua khí mua rúp và chuyển rúp sang một tài khoản khác, đơn đặt hàng cho biết.

Một nguồn tin nói rằng các khoản thanh toán cho khí đốt được giao vào tháng 4 đối với một số hợp đồng bắt đầu vào nửa cuối tháng 4 và tháng 5 đối với các hợp đồng khác, cho thấy nguồn cung có thể không bị dừng ngay lập tức.

Quyết định của Putin về việc thực thi các khoản thanh toán bằng đồng rúp đã thúc đẩy đồng tiền của Nga phục hồi, vốn đã giảm xuống mức thấp lịch sử sau cuộc tiến công Ukraine ngày 24 tháng Hai. 

Các công ty và chính phủ phương Tây đã bác bỏ mọi động thái thay đổi hợp đồng cung cấp khí đốt của họ sang một loại tiền thanh toán khác. Hầu hết người mua châu Âu sử dụng đồng euro. Các giám đốc điều hành cho biết sẽ mất nhiều tháng hoặc lâu hơn để thương lượng lại các điều khoản.

Thanh toán bằng đồng rúp cũng sẽ làm giảm tác động của các biện pháp kiềm chế của phương Tây đối với khả năng tiếp cận dự trữ ngoại hối của Moscow.

Trong khi đó, các quốc gia châu Âu đang chạy đua để đảm bảo nguồn cung cấp thay thế, nhưng với thị trường toàn cầu vốn đã eo hẹp, họ có rất ít lựa chọn. Mỹ đã cung cấp nhiều khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) hơn nhưng không đủ để thay thế Nga.

“Điều quan trọng là chúng tôi sẽ bị Putin tống tiền”, Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck nói và cho biết thêm rằng Nga đã không thể chia rẽ châu Âu.

Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner cho biết các hợp đồng khí đốt hiện tại được tính bằng đồng euro và các khoản thanh toán sẽ tiếp tục được thực hiện bằng đồng tiền đó.

Bộ trưởng Kinh tế Pháp Bruno Le Maire cho biết Pháp và Đức đang chuẩn bị cho khả năng dòng khí đốt của Nga bị ngừng lại. Ông từ chối bình luận về các chi tiết kỹ thuật liên quan đến yêu cầu mới nhất của Nga về thanh toán bằng đồng rúp.

Ông Putin cho biết việc chuyển sang đồng rúp sẽ củng cố chủ quyền của Nga. Ông nói rằng phương Tây đang sử dụng hệ thống tài chính như một vũ khí, và việc Nga giao dịch bằng đô la và euro không có ý nghĩa gì khi tài sản bằng các loại tiền tệ đó đang bị đóng băng.

“Điều gì đang thực sự xảy ra? Chúng tôi đã cung cấp cho người tiêu dùng châu Âu các nguồn lực, trong trường hợp này là khí đốt. Họ nhận nó, trả cho chúng tôi bằng euro, sau đó họ đóng băng. Về vấn đề này, có mọi lý do để tin rằng trên thực tế chúng tôi đã giao một phần khí đốt cho châu Âu miễn phí”, ông nói.

“Tất nhiên, điều đó không thể tiếp diễn”, mặc dù ông cho biết Nga vẫn coi trọng uy tín kinh doanh của mình và sẽ tiếp tục đáp ứng các nghĩa vụ trong hợp đồng khí đốt và các hợp đồng khác.

Giá khí đốt châu Âu đã tăng vọt trong những tháng gần đây do căng thẳng với Nga gia tăng, làm tăng nguy cơ suy thoái. Giá năng lượng tăng cao đã buộc các công ty, bao gồm cả các nhà sản xuất thép và hóa chất, phải cắt giảm sản xuất.

Giá khí đốt của Anh và Hà Lan đã tăng 4% đến 5% sau tuyên bố của Putin.

“Các bên liên quan vẫn chưa nhận được phản hồi từ Gazprom. Tuy nhiên, chúng ta nên đoàn kết và không cho phép mình bị chia rẽ giữa chính trị và kinh doanh ở châu Âu, ”Timm Kehler, giám đốc điều hành vận động hành lang ngành khí đốt Zukunft Gas của Đức cho biết.

Các công ty châu Âu đã có rất ít hoặc không đưa ra bình luận về thông báo của Nga hoặc về hợp đồng của họ với Gazprom, công ty độc quyền về xuất khẩu khí đốt của Nga bằng đường ống.

PGNiG của Ba Lan cho biết họ vẫn giữ liên lạc với Gazprom mà họ có hợp đồng dài hạn sẽ hết hạn vào cuối năm nay, nhưng họ cho biết họ sẽ không thảo luận chi tiết. Hợp đồng của Ba Lan với Gazprom là 10,2 tỷ mét khối (bcm) khí một năm và được tính bằng đô la.

Bộ Khí hậu Ba Lan không đưa ra bình luận.

Công ty năng lượng Ý Eni, một khách hàng lớn khác của châu Âu về khí đốt của Nga, cũng không đưa ra bình luận nào. Công ty này đã mua khoảng 22,5 bcm khí đốt của Nga vào năm 2020. Các hợp đồng với Gazprom sẽ hết hạn vào năm 2035.

Công ty năng lượng Đan Mạch Orsted, có hợp đồng mua hoặc trả dài hạn với Gazprom, cho biết họ đang chờ thông tin từ công ty Nga và từ chối bình luận thêm.

Uniper và EnBW's VNG, hai khách hàng lớn của Đức về khí đốt của Nga, từ chối bình luận, trong khi RWE cũng không đưa ra thông tin nào thêm.