HIỂU THẾ NÀO VỀ TỪ “HÔN” TRONG “HÔN NHÂN”?

“Hôn nhân” là một từ Hán Việt thường xuyên được sử dụng trong đời sống hiện nay. Nếu có ai đó hỏi về ý nghĩa của từ “hôn nhân” thì mình nghĩ ai cũng hiểu và biết cách trả lời. Nhưng khi tách bạch hai từ “hôn” và “nhân” thì hẳn không phải ai cũng có thể biết hay hiểu đúng về nó. Thực tế, việc giải thích ý nghĩa của từ “hôn nhân” về mặt ngôn ngữ cũng chưa hoàn toàn được thống nhất với rất nhiều những cách lý giải được đưa ra

Trong Hán ngữ, “hôn nhân” được viết là 婚姻, hiểu đơn giản có nghĩa là “việc trai gái lấy nhau làm vợ chồng”. Xét về từ nguyên thì cả “hôn” 婚 và “nhân” 姻 đều là hai từ tương đối phức tạp. Trong giới hạn bài viết này, mình sẽ chia sẻ đến mọi người một số cách lý giải về từ “hôn” (婚) mà mình đã tìm hiểu được.

1. Theo tác giả Bửu Kế viết trong Từ điển Hán Việt từ nguyên (NXB Thanh Hóa, 2009)

- Hôn 婚: cha vợ

- Nhân 姻: cha chồng

Về sau trai gái kết duyên gọi là hôn nhân. (tr.828)

Cũng theo học giả Đoàn Văn Chúc viết trong Văn hóa học (NXB Lao Động, 2004), “hôn” (婚) là bố mẹ cô dâu (khác với “hôn” 昏 là buổi chiều, không có bộ nữ “女”), còn “nhân” (姻) nghĩa là bố mẹ chú rể. Hôn nhân là việc cha mẹ đôi bên lấy vợ gả chồng cho con.

2. Theo một bài viết được đăng trên Tuần Báo Văn Nghệ TP.HCM số 409, nhà báo Vương Trung Hiếu có viết từ “hôn” 婚 gồm có hai chữ, kết hợp theo lối hài thanh 諧聲, đó là: “nữ” 女 (con gái) và “hôn” 昏 (trời chạng vạng tối). Đây chính là chữ “hôn” 昏 trong hoàng hôn 黃昏. Lý do là vào thời cổ đại, việc lấy vợ lấy chồng ở Trung Hoa thường diễn ra vào lúc hoàng hôn.

Học giả Đào Duy Anh cũng đưa ra lý giải tương tự: "Chữ “hôn” nguyên nghĩa là chiều hôm, xưa làm lễ cưới vào lúc chiều hôm là lúc dương qua âm lại, âm dương đương giao hoán với nhau." (Xưa và Nay, số 251 & 252 tháng 1 – 2006).

Việc tổ chức lễ cưới vào lúc hoàng hôn cũng được giải thích do đây là thời điểm mà mặt trời lặn xuống và mặt trăng dần lên, thời khắc âm dương giao hòa tượng trưng cho sự kết hợp của người nữ (âm) và người nam (dương).

3. Một lý giải khác cho từ “hôn” 婚 đó chính là sự kết hợp của “nhật” 日 (ngày), “nữ” 女 (con gái) và “thị” 氏 (họ). Từ sự kết hợp này có thể hiểu “hôn” 婚 là ngày mà người con gái sẽ chính thức đổi họ của mình, tức là kết hôn với người nam và trở thành vợ của anh ta.

Trên đây là những lý giải khác nhau về từ “hôn” 婚 trong “hôn nhân” mà mình đọc và tìm hiểu được. Dù là có sự khác biệt về phân tích, ý nghĩa nhưng tựu chung lại mình có thể khẳng định rằng dù hiểu thế nào thì hôn nhân vẫn là một sự kiện quan trọng của cặp đôi và gia đình hai bên. Người ta bảo “Hôn nhân là chuyện cả đời” là có lý do cả ấy chứ!

Nguồn ảnh: Desireé Leilani Photography