1001 sự thật thú vị về cây thốt nốt mà bạn sẽ phải bất ngờ

Cây thốt nốt là gì?

Cây thốt nốt là loài thực vật thuộc họ với cây dừa, cây có cây đực và cây cái. Cây cái sẽ ra hoa và kết quả còn cây đực ra hoa và được lấy nước làm đường. Hoa thốt nốt cũng vậy, được phân thành hoa đực và hoa cái, hoa thốt nốt đực không thể kết thành trái nên thường chỉ dùng để lấy nước.

Thân cây thẳng, có thể vươn cao tới 30m. tuổi thọ lên đến trên 100 năm. Theo sách “1.900 loài cây có ích ở Việt Nam”, thốt nốt có vòm lá rộng 3 m theo chiều ngang, thân cây to, trông giống thân cây dừa, được bao quanh bởi các sẹo lá. Cụm hoa là những bông mo, mang hoa đơn tính khác gốc. Thốt nốt cái cho từ 50 đến 60 quả/cây, thốt nốt đực không có quả.

Cây thốt nốt mọc ở đâu ở Việt Nam?

Theo cổng thông tin điện tử An Giang, cây thốt nốt gắn liền vùng đất Thất Sơn (vùng Bảy Núi) thuộc địa phận 2 huyện Tri Tôn và Tịnh Biên của tỉnh An Giang. Nơi đây được mệnh danh là xứ sở của cây thốt nốt.

Cây thốt nốt có khả năng chịu được thời tiết nào?

Thốt nốt có khả năng chịu khô hạn, ngập nước, ưa sáng nhưng không chịu rét. Thốt nốt non ban đầu sinh trưởng chậm, càng lớn về sau càng mọc nhanh hơn.

Cây thốt nốt còn có tên gọi khác là gì?

– Bối đa

Theo sách “Gia Định thành thông chí”, thốt nốt còn có tên gọi khác là bối đa. Cây bối đa giống cây bồ quỳ (cây gồi), nhưng to hơn, cao vót không cành, ngọn lá mọc quanh tròn như cái lọng tỏa ra xung quanh, thân lớn có ba cạnh, ở cạnh ấy chấm nhỏ mọc ra, lá mọc đối nhau, suốt 4 mùa không rụng. Thân lớn dùng làm cung tên, nhánh nhỏ làm dây thừng, lá già để đan từng tấm dùng che mưa gió, lá non tước ra làm buồm, chiếu, dùng trong cả nước.

Ứng dụng của cây thốt nốt

Thốt nốt là cây có nhiều giá trị trong lĩnh vực y tế. Người dân trồng thốt nốt chủ yếu để lấy nước uống giải khát, chế biến rượu vang, cô đặc sản xuất đường, chiết xuất ra dầu. Trong đó, đường thốt nốt hương vị thơm ngon đặc biệt, có thể ăn tươi hoặc nấu, còn dùng để chữa bệnh. 

Theo sách “1.900 loài cây có ích ở Việt Nam”, thốt nốt có vị ngọt, tính bình. Nó có tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm, kiện tỳ, giải nhiệt, dịch nhựa thốt nốt lên men có tác dụng bổ dưỡng. Trong dân gian, cuống cụm hoa thốt nốt được nhân dân làm thuốc lợi tiểu, giải nhiệt trong xơ gan, lách to.

Ngoài ra, cây thốt nốt còn có nhiều công dụng bất ngờ được người dân ở nhiều nước ứng dụng như:

Hoa

Khi cây ra hoa, vào chiều và tối, người ta buộc ống vào đầu cụm hoa, sau khi cắt một đoạn đầu hoa bằng đốt ngón tay, để qua đêm thu được chừng 1 lít nước. Thứ nước thu được trước buổi sáng có vị ngọt mát; thứ nước thu được vào buổi tối hoặc để lên men sẽ bị chua, được người dân ở vùng duyên hải Maharashtra, Ấn Độ dùng như một loại đồ uống có cồn.

Nước thốt nốt khi thắng lên sẽ cho ra đường thốt nốt có vị ngọt dịu.

Mầm

Ở các bang Tamil Nadu và Andhra Pradesh, Ấn Độ, và ở Jaffna, Sri Lanka, người ta trồng cây thốt nốt rồi thu hoạch phần mầm dưới mặt đất để mang về luộc hoặc nướng ăn. Loại thức ăn này rất giàu chất xơ và bổ dưỡng.

Người ta cũng cắt phần vỏ cứng của hạt đã nảy mầm ra để lấy phần ruột giòn, có vị như củ năng ngọt.

Lá

Lá thốt nốt được dùng lợp nhà, làm thảm, đan rổ, làm quạt, đan nón, làm ô hoặc dùng như giấy. Tại Indonesia, lá cây được dùng như giấy trong văn hóa cổ. Người ta chọn lựa lá có kích thước, hình dáng, độ già phù hợp rồi luộc trong nước muối cùng bột nghệ (đóng vai trò chất bảo quản). Sau đó lá được đem phơi khô. Khi đã đủ khô, bề mặt lá được đánh bóng bằng đá bọt rồi đem cắt, đục lỗ ở góc. Mỗi lá được làm thành bốn trang giấy.

Cuống lá có cạnh sắc nhọn, có thể đóng thành hàng rào. Riêng phần vỏ của cuống lá có thể được tước ra dùng làm dây thừng. Ở vài vùng tại Tamil Nadu, Ấn Độ, lá cây thốt nốt được dùng khi chế biến bánh kolkata – một dạng bánh bột gạo.

Thân

Thân cây được dùng làm cột xây nhà, dầm cầu. Gỗ thốt nốt cứng, nặng, bền, có giá trị cao trong xây dựng.

Cây con được nấu làm rau ăn hoặc nướng hoặc nghiền làm bột.