Tác giả: So Jae Won

Dịch giả: Hồng Hà

Lần đầu cầm cuốn sách này trên tay, tôi ngạc nhiên vì nó mỏng hơn mình nghĩ, thế là tôi cho rằng mình đọc sẽ nhanh thôi. Nhưng sự thật không như vậy. Càng đọc tôi càng thấm thía nỗi tuyệt vọng to lớn và sợ hãi trước sức mạnh của “đám đông”, để đến khi kết thúc, còn lại trong tôi là một nỗi niềm mênh mang và lạc lõng khó giải thích.

Tác giả So Jae Won sinh năm 1983 tại Iksan thuộc tỉnh Jeolla Bắc, Hàn Quốc. Anh sớm đăng đàn khi mới 26 tuổi. Tiểu thuyết đầu tay 10% của anh vừa mới ra mắt đã tạo tiếng vang lớn và được chuyển thể thành phim điện ảnh. Những tác phẩm tiếp theo của anh không chỉ được đông đảo độc giả ủng hộ, mà còn là đề tài phong phú để các nhà làm phim khai thác. Có lẽ chúng ta đã không còn xa lạ gì với tựa phim Hy Vọng, về đề tài x** h** trẻ em, và Đường Hầm cũng đã được chuyển thể thành phim điện ảnh cùng tên vào năm 2016.

Đường Hầm kể về hành trình giải cứu Lee Jung Soo trong sự cố sập hầm đường bộ. Qua hành trình dài đằng đẵng nhưng chỉ gói gọn trong hơn 200 trang giấy, tôi đủ thấy rõ được sự thảm khốc của tình huống, nỗi tuyệt vọng đớn đau ngày càng lớn, và trên hết là sự đáng sợ khi nhân tính con người sụp đổ.

Câu chuyện bắt đầu từ một ngày vô cùng đặc biệt của gia đình Lee Jung Soo. Anh đang trên đường trở về từ cơ quan để cùng gia đình sum họp, tổ chức sinh nhật cho cô con gái yêu dấu. Ngày hôm ấy sụp đổ nhanh chóng như những cụm đất đá sụp xuống từ căn hầm đường bộ vậy. Nó nuốt chửng anh, và ngạo nghễ thách thức với thế giới: Nào, bây giờ thì xem ai có thể cứu được anh không? Từ cảm giác bình tĩnh ban đầu, càng nhận thức rõ tình huống của mình ngặt nghèo đến thế nào, Lee Jung Soo và vợ không thể lạc quan được nữa. Tuy truyện không đi sâu vào những kiến thức chuyên môn trong quá trình giải cứu, nhưng từ những trao đổi của vị chuyên gia không-có-tên với anh và sự trăn trở của người vợ Kim Mi Jin, tôi vẫn có thể hình dung rõ ràng mức độ nghiêm trọng của sự cố này. Thời gian càng trôi đi, sự sống như càng rời xa Lee Jung Soo hơn một chút.

Nếu nhìn nhận Đường Hầm là một cuốn tiểu thuyết về thảm họa, thì nó lại có cách tiếp cận vấn đề và các tình huống diễn ra không như ta thường thấy trên phim hay truyện về thể loại này. Tác giả không đi quá sâu vào chi tiết công việc giải cứu, mà tập trung khắc họa và kể câu chuyện của những con người đang trực tiếp bị ảnh hưởng từ sự cố hy hữu này. Là một anh chàng yêu thương vợ con hết mực, trong thời điểm khó khăn vẫn một lòng nghĩ về người vợ yêu dấu cùng cô con gái ngây thơ. Dù có lúc tuyệt vọng, dù có những khi bất lực và sợ hãi, anh vẫn một lòng hướng về những người thân thương ấy, đó là nguồn động viên tinh thần to lớn của mình.

Là Kim Mi Jin, một người vợ bình thường như bao người phụ nữ khác, thế mà phải đối mặt với chuyện xui xẻo từ trên trời rơi xuống. Cô chạy đôn chạy đáo tìm người trực tiếp chịu trách nhiệm cho sự cố này, tìm mọi cách để có thể giữ liên lạc với chồng qua sóng radio khi điện thoại anh cạn pin. Cả cô và anh, dù đau khổ tột cùng, dù bất lực vì mỗi ngày đều phải nghe tin tức xấu hơn, thì vẫn không bao giờ từ bỏ hy vọng. Họ dùng tình yêu nồng nàn để nâng đỡ nhau, sẻ chia chung nhịp đập con tim dù bị chia cách bởi con quái vật đường hầm đáng sợ kia.

Là vị chuyên gia không-có-tên, vừa nỗ lực tìm cách cứu Lee Jung Soo, vừa phải đấu tranh với thông tin bát nháo từ giới truyền thông, lại bị những vị lãnh đạo hèn nhát, tham nhũng, bạc nhược kia bắt anh đứng mũi chịu sào, giữ thể diện cho họ.

Chỉ cần ba con người ấy thôi, mà cả xã hội đã hiển hiện rõ dáng hình. Ban đầu, tôi xúc động đến rơi nước mắt vì những tình cảm và sự thấu hiểu từ xã hội dành cho cặp vợ chồng xui xẻo này. Bên cạnh đó tôi cũng ghê tởm với những kẻ nắm trong tay quyền lực, chỉ chăm chăm cho lợi ích cá nhân, để đến khi hậu quả xảy ra thì co rúm lại, đùn đẩy trách nhiệm cho nhau. Nhưng trên hết, tất cả những điều đó đều không là gì so với sự biến đổi đến đáng sợ của con quái vật mang tên “đám đông” này.

Bạn nghĩ sức mạnh của đám đông có thể đáng sợ đến mức nào? Hãy lật từng trang của cuốn sách này, bạn sẽ càng thấm thía và sợ hãi. Và tôi tin rằng, đó hoàn toàn không phải là sự nói quá lên để gây ấn tượng từ So Jae Won, mà đó chính là sự dũng cảm khi anh dám đào sâu vào phần tăm tối nhất của con người. Thảm họa đường hầm lúc này chỉ còn như một chất xúc tác, một câu đố đặt ra về lòng người mà thôi. Bởi vậy nên sẽ không hề lạ kỳ khi gấp cuốn sách này, đọng lại trong tôi không còn là tuyến truyện “được cho là chính” này nữa.

Thật mỉa mai làm sao khi bản chất của đám đông không phải là sự đồng cảm, bởi nếu thật sự yêu thương và có nhân tính, thì họ đã không thể biến đổi và hành xử đến mức khó mà chấp nhận nổi như vậy! Lúc có thảm họa thì họ thương xót, bày tỏ sự động viên với cặp vợ chồng xui xẻo ấy. Vì sao? Vì họ biết đây là một sự kiện rúng động, đang dành được sự quan tâm, nên họ ùa vào, vì không muốn đứng ngoài cuộc, chỉ đơn giản là vậy thôi.

Chính bởi vì thế nên cái sự quan tâm đồng cảm này thật mong manh, chỉ cần một tác động nhỏ là họ có thể hoàn toàn rũ bỏ dễ dàng những suy nghĩ trước đó của mình. Để một lần nữa lại được hòa vào đám đông ấy. Việc cứu hộ dài ngày khiến giao thông bất lợi, ngôi làng kia bị chia cắt, bởi thế mà một số người đã không kịp đến bệnh viện cấp cứu và tử vong. Rồi còn là những lời đồn đoán, suy luận, cho rằng Lee Jung Soo không thể sống được lâu đến vậy trong hoàn cảnh thiếu thốn thức ăn, cộng thêm sự tác động từ báo chí, từ những kẻ cầm quyền dơ bẩn đứng sau sự cố này… Thế là dư luận dễ dàng ngả theo hướng ngược lại, không còn cùng chiến tuyến với hai vợ chồng ấy nữa. Tệ hơn là họ chuyển sang công kích, đặt điều với chính Kim Mi Jin. Tại sao lâu thế rồi mà cô không chịu tin là chồng cô đã chết chứ? Cô lì lợm thế có phải là muốn tăng tiền bồi thường không? Chồng cô là sinh mạng, vậy những người bị ảnh hưởng vì sự cố này không phải là sinh mạng sao?

Ta thường nói rất mạnh miệng rằng hãy để ngoài tai dư luận mà sống, nhưng đó là khi ta không rơi vào tình cảnh ấy! Một cô gái yếu đuối không thể liên lạc với chồng, không biết lúc nào đường hầm mới có thể khai thông, lại ngày ngày nghe những lời chửi rủa, chịu đựng ánh mắt phẫn nộ của đám đông, ngửi mùi tanh hôi của trứng sống… Làm sao mà chịu được chứ? Làm sao Kim Mi Jin có thể đủ dũng cảm đây? Liệu lúc đường hầm được mở ra, đến bên cô không phải là người chồng cô hằng mong nhớ, mà chỉ là cái xác teo tóp bốc mùi thì sao?

Đường Hầm ở đây chỉ như một phép thử của lòng người, một hình ảnh ẩn dụ đến từ những nhân vật cụ thể, để tác giả chỉ thẳng vào sự xấu xa của đám đông. Họ mạnh miệng tự tin nói ra những lời mạt sát người khác, nhưng khi hậu quả xảy ra thì ai cũng nghĩ rằng: “Không phải do tôi, tôi không phải thủ phạm. Đó là hậu quả hắn đáng phải chịu mà thôi, mình trong sạch thì sao phải sợ điều tiếng…” Thế rồi họ lại dễ dàng quên đi, và tiếp tục “hành trình” tìm kiếm thú vui khác, đối tượng khác để xúm vào bàn luận, đánh giá. Còn người phải gánh chịu hậu quả thì sao? Không cần quan tâm! Nhân danh công lý, nhân danh lẽ phải để tự do làm tổn thương người khác… Rồi lại tiếp tục tự hào mình là người thực thi công lý!

Đọc tới những dòng này, bạn thấy quen thuộc không? Đó chính là đám đông mà ngày ngày ta đều thấy trên mạng xã hội, là một số bài báo chỉ biết câu like, câu view mà “cắt câu ghép chữ” bất chấp sự thật. Đó còn có thể là chính bạn, hay là chính tôi, vào một ngày đẹp trời nào đấy, nhìn thấy một thông tin sốt dẻo, và muốn nhân danh công lý, nhân danh tự do ngôn luận để mạt sát người khác.

“Thế thì có gì mà mạt sát, đó là nêu ý kiến, là tranh luận mà thôi!” Phải rồi, đám đông trong Đường Hầm cũng không hẳn là mạt sát mà. Nhưng nhìn mà xem, Kim Mi Jin và chồng nhận được gì từ những điều đó?

“Phải nói cho hắn biết, cho hắn hiểu chứ!” Có thật ý muốn của chúng ta là vậy không, hay là bản chất ta đang muốn ru ngủ lương tri bằng những lời hay ý đẹp đó? Là cho hắn, hay là cho chính ta!

Tôi lại nhớ những dòng mở đầu của cuốn sách này do chính So Jae Won viết, đây có thể là cuốn tiểu thuyết sẽ khiến bạn khó chịu, đó là lời gây hấn với đông đảo mọi người. Đúng vậy, đây là cuốn sách khiến tôi khó chịu, Khó chịu bởi anh ấy nói quá thực, quá gai góc, quá trần trụi. Và dường như anh ấy còn đang chỉ thẳng vào tôi… Kết cục Đường Hầm chính là câu trả lời cho câu hỏi về sức mạnh của đám đông có thể khủng khiếp đến mức nào. Chỉ hơn 250 trang thôi, mà tôi không biết phải cắt nghĩa cảm xúc mình như thế nào sau khi gấp cuốn sách này lại. Những tưởng là một hành trình giải cứu đầy xúc cảm, nhưng đánh vào tâm trí tôi lại là những trăn trở cho chính bản thân mình. Làm sao để giữ vững lương tri trong thời đại nhiều điều rối ren này? Làm sao để gạt đi sự thỏa mãn hả hê khi mình lên tiếng đánh giá người khác chứ?

Nhưng điều tôi khá mừng là không vì thế mà tôi đánh mất đi niềm tin vào xã hội này, thật đấy! Nếu như So Jae Won đánh vào mảng màu tăm tối nhất của lòng người, thì bên cạnh đó, tôi đã nhìn thấy rất nhiều điều tốt đẹp ở xã hội này. Đám đông có thể cực kỳ xấu xa đen tối, nhưng cũng hoàn toàn có thể trở thành ánh sáng tươi đẹp mà! Tôi sẽ ghi nhớ cuốn sách này thật lâu, để luôn ý thức được rằng trở nên xấu hay tốt, là do chính bản thân mình lựa chọn, chừng nào còn ý thức được cám dỗ của sự thỏa mãn tâm trí nhất thời, thì chừng đó, ta vẫn còn lương tri!

Đánh giá cá nhân: 8.5/10