Người cá là một nhân vật thường thấy trong thần thoại hay các câu chuyện cổ tích. Chúng thường xuất hiện trong hình hài thân trên là người và thân dưới là cá. Người cá được cho là có nhiều khả năng khác nhau như gây ra các vụ đắm tàu, tạo ra các cơn bão hay dụ dỗ các thủy thủ trên tàu.

Lịch sử người cá ở Nhật Bản

Cái tên Ningyo (人魚), nghĩa đen là "người cá". Nó cũng có thể được gọi là Gyojin ( 魚人), có nghĩa là "cá người" hay Hangyo-jin, (半魚人）là "nửa người nửa cá".

Đã có nhiều câu chuyện về loài sinh vật này và được lưu truyền trong suốt hàng thế kỷ, nhưng câu chuyện đầu tiên được ghi lại chính thức là vào năm 619. Dưới thời của Thiên hoàng Suiko, có một sinh vật kỳ lạ được cho là người cá đã bị bắt và đem giải tới trước mặt Thiên hoàng. Người ta nói rằng khi được giải lên, sinh vật này bị giam giữ trong một cái thùng kín để người dân có thể đến xem.

Vẻ ngoài của người cá Nhật Bản

Khi nhắc đến người cá, người ta thường nghĩ đến một phụ nữ xinh đẹp với phần dưới là đuôi cá. Tuy nhiên, ở nước Nhật, hình ảnh này khác hoàn toàn. Theo văn hóa dân gian truyền lại, ningyo là một sinh vật có phần thân trên là khỉ nhưng thân dưới là cá, ngực sệ, đầu có sừng nhọn và khuôn mặt dữ tợn, hung ác, để lộ những cái răng nanh sắc nhọn giống như cá mập.

Trong một số dị bản khác, Ningyo còn không có phần ngực và bụng của loài linh trưởng; chúng chỉ đơn giản là sở hữu phần đầu người (hoặc đầu vượn) được gắn vào phần thân của một con cá.

Sức mạnh của Ningyo

Giống như các sinh vật huyền bí khác, Ningyo cũng có sức mạnh kỳ lạ. Người ta tin rằng Ningyo có thể khóc ra ngọc trai và nếu ai được ăn thịt nó, người đó thể giữ gìn tuổi trẻ và nhan sắc vĩnh cửu. Có một số truyền thuyết kể lại rằng những người phụ nữ được ăn thịt người cá đã cải lão hoàn đồng hay trở nên xinh đẹp hơn.

Không chỉ có vậy, loài vật này được cho là có khả năng thay đổi hình dạng. Có nhiều trường hợp Ningyo biến thành phụ nữ xinh đẹp để quyến rũ những gã đàn ông nhẹ dạ cả tin bước chân xuống mặt biển dậy sóng, và nhấn chìm họ dưới dòng nước tối đen như mực. .

Người ta kể rằng vào những năm 1870, nhiều người canh giữ ngọn hải đăng Cape Nosaapu ở phía đông bắc Hokkaido được cho là đã bị các nàng tiên cá dụ dỗ. Ningyo đã biến hóa thành những người phụ nữ xinh đẹp mặc kimono rồi dụ dỗ đàn ông xuống biển. Khi những người canh giữ ngọn hải dính bẫy, Ningyo sẽ biến trở lại thành con cá khổng lồ và giết chết nạn nhân.

Một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất về Ningyo là Yao Bikuni (八百比丘尼, "hay nữ tu sĩ Phật giáo tám trăm tuổi"). Chuyện kể về một người đàn ông sống ở tỉnh Wakasa có lần đã bắt được một con cá kỳ lạ. Trong suốt hàng chục năm làm ngư phủ, ông chưa bao giờ thấy con cá này giống thế này nên đã mời tất cả bạn bè qua ăn thử.

Tuy nhiên, một trong những vị khách đã lén nhìn vào nhà bếp và thấy con cá này có phần mặt người. Hoảng sợ, ông đã cảnh báo mọi người không nên ăn thịt nó. Vì vậy, khi ngư phủ nấu ăn và mời khách thịt Ningyo xong, các vị khách đều bí mật gói chúng vào giấy để có thể vứt đi trên đường về.

Nhưng một vị khách, do say sake nên đã quên ném miếng cá kỳ lạ này đi. Khi về đến nhà, con gái của ông này đã hỏi xin ông quà và ông ta liền đưa thịt Ningyo cho cô ăn. Tuy nhiên, ngay sau khi đưa xong, ông đã nhận ra sai lầm của mình và yêu cầu cô nôn ra ngay nhưng đã quá muộn.

Thời gian trôi qua, cô con gái dần trưởng thành và kết hôn. Nhưng cô không già đi tí nào mà vẫn giữ được vẻ ngoài trẻ trung suốt nhiều năm sau đó. Trải qua một thời gian dài sống với vẻ đẹp vĩnh cửu và nhiều lần thành góa phụ, cô quyết định thành tu sĩ và đi tới nhiều vùng khác nhau. Cuối cùng, cô trở về quê nhà ở Wakasa và qua đời ở tuổi 800.

Ningyo có thật không?

Trong khoảng thế kỷ 16 đến 19, việc nhìn thấy Ningyo là một chuyện hết sức phổ biến và không bị coi là hoang tưởng. Trong thế kỷ 20, vẫn có những người khẳng định rằng họ đã nhìn thấy loài sinh vật huyền bí này. Vào năm 1929, một ngư dân tên là Sukumo Kochi đã bắt được một sinh vật có mặt giống con người nhưng có đuôi cá khi đang đánh lưới. Tuy nhiên, sau đó nó đã trốn thoát.

Trong Thế chiến II, nhiều sĩ quan hải quân của Nhật Bản cũng khẳng định rằng họ đã nhìn thấy người cá. Tuy nhiên họ lại không có bằng chứng nào để xác minh điều này và nó đã gây ra không ít rắc rối khi được báo cáo lên các quan chức cấp cao.

Người Nhật không phải những kẻ duy nhất được thấy sinh vật này. Một thuyền trưởng người Anh khi cập cảng Sentojonzu nói rằng ông đã nhìn thấy một người cá. Nó có phần thân trên giống một phụ nữ nhưng phần dưới lại là đuôi cá. Ngoài ra, có nhiều nhà thám hiểm phương Tây cũng đã viết lại về sự xuất hiện của Ningyo trong nhật ký hành trình của mình khi đến Nhật Bản.

Dù có nhiều bằng chứng như vậy nhưng theo các nhà khoa học, tất cả những câu chuyện này đều không đáng tin và có lẽ nhân chứng trong các vụ việc trên đều đã nhìn nhầm. Tuy nhiên, nhiều người Nhật vẫn đặt trọn niềm tin vào sự tồn tại của các Ningyo và tương truyền rằng tại ngôi đền Tenshou-Kyousha tại thành phố Fujinomiya, tỉnh Shizuoka, Nhật Bản còn nơi cất giữ thi thể của một Ningyo.