Ở phương Tây, Cybele là một nữ thần nổi tiếng mà cũng lắm tai tiếng bởi loạt scandal tình ái được đồn thổi, bàn tán khắp nơi trong thế giới thần linh.

Cybele thường xuất hiện với cỗ xe sư tử.

Cybele là vị thần bảo hộ cho các bà mẹ, gắn liền với nguyên tố đất nên đem lại sự phát triển, sinh sôi nảy nở cho vạn vật. Nàng vốn xuất thân từ Phrygia (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) sau du nhập vào Hy Lạp và La Mã, trở thành nữ thần được nhân dân thờ phụng. Nguồn gốc hình thành và câu chuyện tình của Cybele được cho là truyền thuyết dị hoặc nhất trong văn hóa dân gian châu Âu.

Vị thần quái dị bán nam bán nữ

Cybele sinh ra liên quan đến cái tính háo sắc của Zeus. Vẫn như mọi khi, Zeus quen thói đa tình và khiến thế gian phải loạn lạc. Theo bản thơ của Pausanias miêu tả thì Zeus đã “tự sướng”, gặp mộng tinh và làm rơi tinh dịch lên Đất mẹ Gaia, chính là bà nội kiêm bà ngoại của thần sấm sét. Thế là sự cố này đã sinh ra Cybele, hay còn gọi là Agdistis.

Cybele sở hữu nhan sắc tuyệt trần khiến Zeus trông thấy mà lưu luyến, tương tư nhưng nàng ẩn chứa sức mạnh vô biên nên kẻ cai trị đỉnh Olympus không thể giở trò sàm sỡ. Cybele mang dáng hình của giai nhân xinh đẹp nhưng lại có cơ quan sinh dục của cả nam và nữ. Điều này khiến các thần linh khác khiếp hãi, kỳ thị nàng. Vì vậy mà tranh thủ lúc Cybele đang ngủ thì họ đã đưa nàng ra thiến, cắt đi "của quý", biến Cybele thành một người phụ nữ đích thực.

Sau đó họ đem phần dương vật đó xuống dương gian và chôn dưới đất để phi tang. Kể từ đây muôn vàn rắc rối hình thành khiến đời nàng Cybele lâm vào kiếp nạn ái tình khổ hạnh.

Từ chỗ chôn "của quý" của Cybele mọc lên cây hạnh nhân. Vào một ngày đẹp trời, nàng tiên sông Nana đi ngang qua đó và “phải lòng” quả của cây hạnh nhân. Nàng hái lấy quả và ôm nó vào ngực ngày đêm ấp ủ, thủ thỉ. Không lâu sau thì quả hạnh biến mất và nàng Nana bỗng nhiên lại mang bầu. Nana sinh ra một đứa trẻ đặt tên là Attis và bỏ nó lại trên núi hoang.

Attis được một con dê cho bú sữa nuôi lớn, khi trưởng thành chàng sở hữu vẻ ngoài khôi ngô, tuấn tú, là mỹ nam khiến bất cứ cô gái nào trông thấy cũng rung động. Thế nhưng chính vẻ đẹp đó đã khiến số phận chàng trở thành một tấn bi kịch.

Chuyện tình bi thảm của Cybele và Attis

Cybele được cho là người đã góp phần tạo nên Attis, vừa là mẹ vừa là bố của chàng. Oái oăm thay nữ thần lại đem lòng si mê nhan sắc của Attis, yêu đứa con trai ngay từ cái nhìn đầu tiên. Tình yêu đó được lưu truyền với nhiều dị bản mà kết cục là Attis phải chịu cảnh thịt nát xương tan, đời trai không còn.

Theo ghi chép của Ovid thì Cybele khi vừa nhìn thấy Attis đã mê chàng như điếu đổ, ngày ngày ôm mối tương tư rồi lên kế hoạch cướp chàng đem về điện thờ của mình. Đương nhiên khi Attis về chung một nhà với Cybele thì nữ thần đã kiểm tra và biết rằng chàng vẫn còn trong trắng, chưa vướng bụi trần, chưa có quan hệ yêu đương với bất kỳ nữ nhân nào. Thời gian hạnh phúc không kéo dài bao lâu vì về sau Attis lại rung động trước một nàng tiên cây và cả hai đã làm "chuyện ấy".

Khi nghe tin động trời đó, Cybele vô cùng đau khổ và tức giận, liền ra mặt xử lý tình địch, giết chết ả ta. Trước tình cảnh ấy, Attis đã ngã quỵ, đau đớn và nghĩ quẩn khi tự cắt của quý và chặt xác mình ra thành từng mảnh. Attis ra đi khiến Cybele đau buồn khôn xiết, nàng liền biến nhân tình thành cây linh sam, mỗi ngày ở bên chăm sóc, chuyện trò ỉ ôi. Sau đó, để giải sầu Cybele tuyển một nhóm nam nhân cao to đẹp trai và đã bị thiến sạch sẽ đến phục vụ, hầu cận nàng tại điện thờ.

Một truyền thuyết khác thì kể rằng ngay buổi đầu gặp gỡ tại một bữa tiệc, Cybele đã phải lòng Attis. Nàng không chần chừ liền ngay lập tức lao đến tỏ tình với chàng. Thế nhưng Attis đã lạnh lùng từ chối và tuyên bố rằng chàng đã có hôn ước với công chúa vùng Pessinos, một người họ hàng bên nhà ngoại Nana.

Cybele nghe vậy ôm trái tim tan vỡ, buồn bã trở về điện thờ chờ đến ngày cưới của Attis thì đến phá. Dẫu thất tình nhưng Cybele không thể nào quên đi hình bóng của người thương, nàng bất chấp tất cả xông vào lễ cưới, tuyên bố Attis là của mình trước bàn dân thiên hạ.

Sau đó, vì bị Attis kiên quyết từ chối tình cảm nên Cybele đã tức giận giáng một lời nguyền lên chàng ta. Attis bị nguyền rủa đã phát điên mà chạy vào rừng tự thiến và mất máu rồi qua đời. Dòng máu của Attis chảy ra thấm vào đất mọc lên loài hoa violet.

Cybele biết tin thì lòng đau như cắt, nước mắt đầm đìa, ôm xác nhân tình ngày đêm khóc lóc, than thở. Zeus thấy vậy cũng buồn thay cho nàng, rủ lòng thương xót đồng ý với điều kiện của Cybele làm phép cho thi hài của Attis không bị thối rữa, vẫn hồng hào đẹp đẽ như lúc còn sống. Cybele đặt xác “con trai” trong điện thờ để nàng mãi mãi được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của người trong lòng.

Tình yêu trong thế giới thần thoại Hy Lạp thật lạ lùng, ẩn chứa những bất ngờ thú vị và thường kết thúc trong bi kịch.

Đọc thêm: Chuyện tình lầy lội của 'soái ca' chuẩn men Kamapua'a và nữ thần 'đã thích còn làm giá' Pele