“Nghệ sĩ là kẻ tạo ra cái đẹp....Nghệ sĩ chẳng ai đồng tình với luân lý. Đồng tình với luân lý ở nghệ sĩ là sự bộ tịch không thể tha thứ về phong cách.Nghệ sĩ chẳng ai bệnh hoạn. Biểu đạt mọi thứ là quyền của nghệ sĩ. Suy nghĩ và ngôn ngữ đều là công cụ nghệ thuật đối với nghệ sĩ.Đồi trụy lẫn đạo đức đều là chất liệu nghệ thuật của nghệ sĩ.”

Lời tựa của Oscar Wilde

Ngay khi đọc những lời tựa này từ một bài review khác thì mình đã quyết định phải đọc thử Chân dung của Dorian Gray. Và câu chuyện mang đậm chất “nghệ thuật vị nghệ thuật” phơi bày rõ ràng góc tối trong linh hồn con người này của Oscar Wilde đã không làm mình phải thất vọng.

Ai cũng sẽ bao dung cho những tạo tác tuyệt vời. Điều này mình thấy rất đúng, vì nếu đứng trước cái đẹp thì sớm muộn gì mình cũng lung lay thôi.

“Chàng quả là tuấn tú tuyệt trần, với đôi môi đỏ cong cong thanh tú, cặp mắt xanh chân thành, mái tóc vàng kim loăn xoăn. Có gì đó trên gương mặt chàng khiến người ta tin tưởng ngay tức khắc. Mọi sự bộc trực của tuổi trẻ đều ở đó, và mọi thuần khiết nhiệt tình của tuổi trẻ cũng vậy. Có cảm giác chàng đã giữ mình vô nhiễm trước trần gian.”

Chàng quý tộc có khuôn mặt đẹp đẽ, toát lên thần thái phong nhã làm lu mờ những kẻ xung quanh. Trông chàng đứng giữa đám đông hẳn cũng sẽ giống như một vị á thần trẻ tuổi lỡ lạc bước đến London “giữa thời mạt pháp và đồi trụy”. Lúc này Dorian trong mắt mình là một chàng công tử nhỏ của thành London, được bảo bọc kĩ càng trong nhung lụa cho đến tuổi trưởng thành.

Đôi lúc Dorian Gray làm mình nhớ tới chàng Narcissus - người bị nguyền rủa rơi vào tình yêu với vẻ đẹp của chính mình. Nếu Dorian vẫn cứ nghĩ mình có một khuôn mặt bình thường thì hẳn là mọi chuyện đã khác. Đáng lý chàng vẫn sẽ là một thiếu niên tốt bụng, tính cách đẹp như ngoại hình nếu không đột nhiên nhận ra vẻ tươi trẻ của mình trong bức tranh của Basil, và không bị Huân tước Henry kéo vào thế giới sa đọa của những kẻ giàu có.

Henry là nhân vật mà mình rất ấn tượng, một kẻ sõi đời hiểu rõ cách thao túng tâm lý người khác và khơi ra những dục vọng sâu trong tâm hồn họ. Theo mình Henry đại diện cho tầng lớp quý tộc suy đồi, coi những biến chuyển của xã hội là vô nghĩa và chỉ tập trung vào việc tận hưởng lối sống xa hoa – thứ được coi là đặc quyền giai cấp.

“Cháu có thể cảm thông với mọi thứ, trừ sự khốn cùng. Cái đó cháu không thông cảm nổi. Nó quá xấu xí, quá khủng khiếp, quá thê thảm. Trong nỗi cảm thông với đau khổ ngày nay có gì đó bệnh hoạn ghê gớm. Ta nên đồng cảm với màu sắc, với cái đẹp, với niềm vui cuộc sống. Nỗi đời cơ cực thì càng nhắc đến ít càng tốt.”

Nói cho cùng thì điều mình thấy Wilde khắc họa rõ ràng nhất vẫn là lòng ích kỉ. Dorian, Basil hay Henry thì đều là những kẻ ích kỉ, những người chỉ chăm chăm theo đuổi ham muốn của bản thân mình. Đặc biệt là quá trình chuyển biến tâm lý từ chàng công tử Dorian thành nhà quý tộc Dorian Gray nức tiếng vì nhan sắc tuyệt thế nhưng lại gắn liền với những tin đồn xấu về nhân cách. Việc bao nhiêu người sẵn sàng mắt nhắm mắt mở chỉ vì chàng có một khuôn mặt đẹp lại càng dung túng cho sự ích kỉ ấy lớn dần hơn.

Kết truyện là một hình ảnh mang khá nhiều ẩn ý, có thể đó là cái giá phải trả mà cũng có thể là sự giải thoát cho tâm hồn Dorian. Nhiều người sẽ thấy cái kết nhẹ nhàng với Dorian quá, nhưng với mình thế là đủ để chấm dứt một bi kịch bắt đầu từ phi lý.

Chân dung của Dorian Gray là tiểu thuyết duy nhất trong sự nghiệp của Oscar Wilde. Và có lẽ vì Wilde là một nhà viết kịch nên cuốn tiểu thuyết được viết bằng giọng văn cầu kì đến lộng lẫy, có nhiều đoạn trích từ các vở kịch nổi tiếng và những nhân vật theo đuổi cái đẹp thuần túy như Petronius, Gautier cũng hay được nhắc đến. Bản dịch của dịch giả Nham Hoa theo mình là rất ổn, kĩ càng trong việc lựa chọn từ ngữ để thể hiện sự hoa mĩ trong từng con chữ của tác giả.

Đánh giá cá nhân về nội dung là 5/5, đặc biệt là diễn biến tâm lý của nhân vật được viết rất hay, mặc dù có yếu tố hư cấu nhưng không ảnh hưởng nhiều đến tính logic của mạch truyện.

Bổ sung thêm về tác giả: Oscar Wilde (1854 – 1900) là kịch tác gia, nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình nổi tiếng người Ai Len. Sau khi tốt nghiệp Đại học Trinity (1874) và Đại học Oxford (1878), ông chuyển đến sống ở London và trở thành một trong những nhà viết kịch được yêu thích nhất ở đó vào thời điểm những năm 1890. Có khá nhiều lời đồn tai tiếng về những vụ bê bối liên quan đến lối sống trụy lạc, giới tính, việc tù tội và cái chết trẻ của ông.

Hoàng Linh