Tác giả: Jon Krakauer

Dịch giả: Lê Hồng Vân

Tháng tư năm 1992, một chàng trai trẻ xuất thân từ gia đình khá giả ở Bờ Đông bắt xe đi nhờ tới Alaska rồi đơn độc cuốc bộ vào miền đất hoang dã phía Bắc ngọn McKinley. Bốn tháng sau, thi thể rữa nát của cậu được một nhóm săn nai sừng tấm Bắc Mỹ phát hiện ra…

Cái chết kỳ lạ này đã khiến dư luận dậy sóng vì tò mò với cả thân thế và hoàn cảnh của chàng trai. Vì lý do gì lại khiến anh hành động như vậy để rồi dẫn đến một kết cục bi thảm? Những điều này đã thôi thúc Jon Krakauker - khi ấy còn làm việc tại tạp chí Outside - đã dấn thân tìm hiểu tất cả về chàng trai lạ kỳ ấy. Và cuốn sách trên tay tôi chính là kết quả của những tháng ngày Jon lần theo dấu vết của cậu ấy. Là một cuốn “hồi ký gián tiếp” theo như cách gọi của tôi. Có lẽ cũng giống như Jon, tôi không thể thoát khỏi sự trăn trở về kết cục của Chris McCandless…

Jon Krakauer sinh năm 1954 tại bang Massachusetts, là một nhà báo xuất sắc, đồng thời cũng là một tay leo núi cự phách. Các bài báo về hoạt động leo núi và khám phá thiên nhiên của ông luôn được đánh giá cao và thường xuyên đăng trên các tờ tạp chí danh tiếng như Outside, National Geographic Magazine… Có lẽ hành trình khó tin của Chris đã đem lại cho Jon sự đồng cảm, để ông chấp bút viết nên cuốn sách này. Vào Trong Hoang Dã được xuất bản lần đầu tiên năm 1996 và liên tiếp hai năm sau đó luôn có mặt trong danh sách best seller của New York Times.

Chris McCandless có thể được xem là một chàng trai có cuộc sống êm đềm khi anh xuất thân từ một gia đình có điều kiện kinh tế và là một học sinh ưu tú. Có lẽ như bao con người bình thường khác thì cuộc đời của anh sẽ đi theo những đường hướng thường thấy đối với những người như thế này, có thể là một người có công việc tốt, kiếm được nhiều tiền, trở thành một doanh nhân thành đạt. Nhưng không, ngay sau khi tốt nghiệp đại học, Chris đã bỏ lại tất cả, tiền tài vật chất, cơ hội công việc, kể cả việc cắt đứt hoàn toàn liên lạc với gia đình, để rong ruổi vô định trên những vùng đất hoang dã xa xôi, sống một cuộc sống kham khổ và thiếu thốn.

Cuốn sách này mang đến cho người đọc một hành trình như những gì Chris đã trải qua, từ những vùng sa mạc khô cằn, đến vùng sông nước rộng lớn. Ta choáng ngợp với cảnh sắc thiên nhiên kỳ vĩ, đồng thời cũng cảm thấy sợ hãi và nhỏ bé trước sự khắc nghiệt của tự nhiên. Nhưng trên hết, đó là cảm giác tự do không chút ràng buộc nặng lòng khi hòa mình vào những khung cảnh ấy. Có lẽ đó chính là một trong những lý do khiến Chris tồn tại sự “ám ảnh” lạ kỳ với vùng hoang dã đến vậy. Anh mê mẩn những áng văn từ Jack London, anh hằng ao ước được sống hòa mình vào thiên nhiên, xa rời hoàn toàn những tiện nghi của cuộc sống hiện đại.

Nhưng không chỉ đơn giản như mong muốn được đi du lịch, được đi phượt như nhiều người. Trong Chris là một khát khao cháy bỏng được hòa mình vào hoang dã. Anh thậm chí đã đốt hết tiền mặt, bỏ lại chiếc xe ô tô, một mình với chiếc balo và cuốc bộ qua mọi vùng đất. Có lẽ phần nào đó trong Chris có phần cực đoan khi anh từ chối mọi thứ đến từ thế giới hiện đại, thậm chí là cả la bàn, bản đồ - vốn là những thứ không thể thiếu khi đi trải nghiệm như vậy. Đó cũng là một trong những điều khó hiểu trong con người của anh mà Jon hằng muốn giải đáp cho bằng được. Vì lý do gì mà con người Chris lại có phần cực đoan đến thế?

Quả thật, tôi luôn nghĩ rằng, để biết được gốc rễ trong vấn đề tính cách của một ai đó, thì ta cần phải đi sâu về tuổi thơ, và những người ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân đó, ở đây chính là gia đình. Nhìn bề ngoài thì ai cũng thấy rằng Chris sinh ra trong một gia đình kiểu mẫu với cha mẹ tài giỏi, giàu có, thường đi du lịch cùng nhau. Nhưng đi sâu vào tìm hiểu mới thấy vấn đề của Chris chính là mâu thuẫn của anh với cha mình. Đó là tâm lý khi một hình tượng đẹp đẽ nào đó trong ta sụp đổ, ta chợt nhận thấy họ đầy sai trái, không còn được như ta nghĩ nữa… Đó chính là những gì Chris cảm thấy ở cha mình khi anh tình cờ biết được những tội lỗi của ông ấy trong quá khứ. Kết cục là, vấn đề tâm lý này đã khiến cho tính cách phóng khoáng yêu tự do của anh trở nên “cực đoan hóa”. Anh dần từ chối và phủ nhận những lời dạy bảo từ người cha, lâu dần anh càng trở nên xa rời với chính gia đình mình. Mối quan hệ giữa người với người khiến anh trở nên mệt mỏi, chỉ muốn hoàn toàn thoát khỏi nó. Dường như thiên nhiên hùng vĩ, độc lập với con người mới mang đến cho Chris sự bình yên mà anh hằng mong ước.

Có thể khi đọc tới đây sẽ có người không thích Chris, cho rằng anh quá cực đoan, nghiêm trọng hóa vấn đề, đồng thời lại quá xem nhẹ sự khắc nghiệt của tự nhiên khi dấn thân vào nó mà không trang bị cho mình những dụng cụ và đồ đạc cần có. Và đúng là rất nhiều người cảm thấy như vậy, cái chết của Chris khiến họ cảm thấy anh thật đáng đời. Họ chê bai anh và xem anh là một kẻ bốc đồng, nông nổi, thậm chí lãng mạn hóa hoang dã.

Nhưng Jon Krakauer không nghĩ vậy, càng đi sâu vào quá khứ cũng như hành trình của Chris trải dài khắp miền hoang dã, anh nhận ra ở Chris là hình ảnh một chàng trai tôn thờ tự do, có tính cách phóng khoáng, tốt bụng, và đặc biệt là vô cùng kiên định. Trên khắp hành trình dài, Chris đã gặp rất nhiều người, dù anh không cho họ cơ hội tiến sâu hơn trong mối quan hệ với mình, nhưng anh vẫn khiến họ yêu mến, ấn tượng, và lo lắng dõi theo. Không ai có thể cản được anh trong hành trình hoang dã đến Alaska, nhưng họ vẫn luôn nhớ, mong ngóng tin tức từ anh. Một chàng trai có thể khiến nhiều người yêu mến mình như vậy, thì chắc chắn không thể là một kẻ tệ hại rồi, phải không nhỉ?

Kết cục bi thảm của anh là điều không ai mong muốn, kể cả chính bản thân Chris. Người ta mổ xẻ, phân tích nguyên nhân. Có người cho rằng anh thật đáng đời khi tiến vào vùng đất khắc nghiệt như Alaska mà không trang bị đồ đạc cần thiết, thiếu kiến thức, lại quá tự cao tự đại, cho rằng mình sẽ sống tốt. Nhưng một lần nữa, Jon đã giải oan cho anh ấy. Rõ ràng với những bằng chứng có thể thấy bằng mắt thường, và qua những dấu vết mà Chris để lại, tôi thấy rằng dù anh có phần quá cứng nhắc khi từ chối những công cụ hỗ trợ của cuộc sống hiện đại, thì anh vẫn có những tìm hiểu rất kỹ càng ở vùng đất mình đặt chân tới. Đó không hề là sự coi thường hoang dã, mà anh kính ngưỡng nó, anh không muốn những yếu tố của hiện đại làm “ô uế” tự nhiên.

Tôi không nói rằng điều anh làm là đúng, bởi tôi vẫn nhìn thấy được những sai lầm xảy đến từ những hành động và quan điểm có phần cứng nhắc của Chris, và kết cục không may đó chính là hậu quả của những điều này. Nhưng nói anh ngông cuồng, quá mơ mộng, quá ảo tưởng thì thật sự oan cho anh ấy!

Sau khi đọc xong cuốn sách này, tôi đã tìm hiểu thêm thông tin về Chris. Nhìn lại tấm hình cuối cùng của anh chụp chính mình, tôi cảm thấy bồi hồi và thật sự đáng tiếc! Nếu hỏi rằng anh có chấp nhận kết cục ấy không, tôi nghĩ là không. Nhưng tôi tin rằng anh không hề hối hận, bởi anh đã có thể dũng cảm thực hiện ước mơ của mình, dù có “điên khùng” đến đâu trong mắt mọi người đi chăng nữa. Phải chăng những lời phán xét khắc nghiệt dành cho anh, là do anh đã làm được điều mà sâu trong tâm khảm nhiều người vẫn luôn mơ ước nhưng không dám làm? Đó là dũng cảm buông bỏ những điều phù phiếm để chạm tới những giá trị tâm hồn không thể đo lường bằng vật chất.

Đến tận ngày nay thì hành trình khó tin của Chris McCandless vẫn để lại nhiều sự bàn luận từ nhiều người, khen có chê có, ngưỡng mộ có, và chán ghét cũng không thiếu. Nhưng, những đánh giá của mọi người thật sự không thể gây ảnh hưởng gì đến anh ấy nữa, không phải vì anh đã từ bỏ cuộc sống này, mà vì anh vốn chưa bao giờ để tâm đến lời phán xét của người khác. Chính vì thế nên anh mới có đủ sự dũng cảm để có thể thực hiện được ước mơ có phần “điên cuồng” này của bản thân mình. Đó mới chính là ý nghĩa mà hành trình của Chris mang lại. Chẳng phải thánh thần để có thể không phạm sai lầm, nhưng cũng không tầm thường để thỏa hiệp với cuộc sống vô vị!

Nếu mong chờ Vào Trong Hoang Dã là những áng văn của tự do, những trải nghiệm du ngoạn tuyệt vời, thì có lẽ bạn sẽ có một chút thất vọng. Đây là thực tại, là thiên nhiên khắc nghiệt, là những trăn trở trong tâm hồn một chàng trai trẻ bình thường như bao người khác, chỉ là cậu ấy đủ “điên” để chạm tới điều bản thân luôn kính ngưỡng. Và tôi nghĩ, đó chính là giá trị của cuốn sách này, cũng là những điều Jon Krakauer gửi gắm.

Đánh giá cá nhân: 8/10