Olivia: Cuốn tiểu thuyết về đồng tính nữ đẹp và buồn

Olivia là cuốn tiểu thuyết duy nhất trong sự nghiệp sáng tác của Dorothy Strachey (hay còn được gọi là Dorothy Bussy). Bà là thành viên xuất chúng của nhóm Bloomsbury và là chị gái của nhà văn Lytton Strachey. 

Tạp chí Popmatters bình luận Olivia là “một tuyệt tác vào thời điểm cuốn sách được viết nên gần 100 năm trước, và tới ngày nay vẫn vậy”; với dung lượng chỉ hơn 100 trang, nhà văn André Gide nhận xét Olivia là “một kiệt tác nho nhỏ”; còn André Aciman đã lấy cảm hứng từ tác phẩm để sáng tác Call me by your name.  

“Tôi đã đọc Olivia rất, rất nhiều lần, mua cuốn sách này cho vô số bạn bè,và coi nó như nguồn cảm hứng cho Call me by your name” - André Aciman. 

VỀ NỘI DUNG:

Cuốn tiểu thuyết viết về mối tình cuồng si và nồng nhiệt của thiếu nữ Anh quốc Olivia với Mlle Julie - cô hiệu trưởng đồng điều hành ngôi trường Les Avon mà Olivia theo học tại Pháp.

Olivia không chỉ là một thiếu nữ có tâm hồn văn chương nhạy cảm, mà góc nhìn của cô cũng luôn bao hàm cái đẹp và sự rung động với cái đẹp. Cũng chính vì dễ rung cảm như thế, Olivia đã bị cô giáo Julie cuốn hút ngay trong buổi đọc sách đầu tiên tại trường:

“Tôi đã từng nghe nhiều người đọc văn của Racine, trong số đó có những quý ông nổi tiếng, nhưng tôi chưa nghe ai đọc được hay như Mlle Julie. Giọng đọc của cô đơn giản và mau lẹ, không ra vẻ hoa mĩ hay điệu bộ như cánh diễn viên, không trầm bổng tông giọng, không khua tay múa chân ngoại trừ bàn tay cầm con dao rọc giấy dài bằng ngà voi thi thoảng nâng lên…” 

Quả thực cô Julie rất hấp dẫn: Quảng giao, thông thái và xinh đẹp. Bất kể ai cũng dễ dàng thích, thậm chí sùng bái cô sau khi tiếp xúc dù chỉ một lần. Buổi tối đọc sách bên ánh đèn đã thắp lửa cho mối quan hệ giữa Olivia và Mlle Julie. Olivia đã “cảm nắng” cô Julie ngay lập tức. Và mối tình đầu của thiếu nữ mười sáu tuổi đã bắt đầu như thế.

CẢM NHẬN CÁ NHÂN:

Điều khiến mình thích nhất ở cuốn sách chỉ dày hơn 100 trang này là ngôn từ. Tác giả sử dụng từ ngữ rất đẹp và bay bổng, kết hợp cùng những dòng suy tưởng nội tâm nhân vật lại càng làm nổi bật sự cuồng nhiệt của Olivia khi đang yêu. Có những trường đoạn miêu tả nội tâm rất dài, các thán từ được dùng liên tiếp nhau, nhiều cái tên trong lịch sử và thần thoại được nhắc đến để so sánh biểu lộ tâm tư nhân vật. Đọc mà như thể không phải đang chiêm ngưỡng tâm hồn thiếu nữ trẻ khi yêu mà là một đoạn thi ca lịch sử vậy.

Tình yêu của Olivia đối với Mlle Julie phải dùng từ cuồng si để hình dung, chỉ riêng chi tiết Olivia ví nguồn cảm hứng nơi Mlle Julie như ngọn lửa của Prometheus cũng đủ biết cô tôn thờ Mlle Julie như thế nào. Nhưng cái đẹp thực sự luôn là một cái đẹp buồn, và cuốn tiểu thuyết này cũng không ngoại lệ. Dự cảm về một tình yêu không bao giờ được đáp lại, về nỗi lo âu song song với sự cuồng nhiệt thường được Olivia bày tỏ cuối mỗi chương sách, khi cô nằm trên giường và thao thức mỗi đêm, tự hỏi liệu Mlle Julie có đến, đã góp phần dẫn dắt mình suy nghĩ về câu chuyện theo chiều hướng u ám vô vọng.

Ngược lại với sự cuồng nhiệt của Olivia, Mlle Julie luôn giữ một dáng vẻ bí ẩn. Cô không bao giờ tỏ ra quá nhiệt tình với Olivia, nhưng cũng có lúc, cô lại âu yếm cô học trò nhỏ ấy, để Olivia trải qua khoái cảm của sự đáp lại. Đôi khi, mình khá khó chịu với cách cư xử của cô Julie - mập mờ, thậm chí có lúc vô tình, nhưng vẫn luôn cho Olivia niềm hi vọng (dù hời hợt), song nếu đặt vào mạng lưới các chi tiết mà tác giả đã xây dựng cũng khá hợp lí, bởi bi kịch của cả truyện cũng từ đây mà ra - thứ bi kịch đã bắt đầu nhen nhóm trước cả khi Olivia đến Les Avon. 

Đây là một tác phẩm có tuổi đời khá lâu (được xuất bản lần đầu năm 1949), nhưng bản dịch rất mượt và dễ đọc. Thật ra mình mong chờ hơn về các câu chuyện được đồn đại trong trường hay những khúc mắc ở quá khứ của cô Julie, nhưng có lẽ tác giả muốn tập trung khai thác tuyến tình cảm của Olivia ở hiện tại hơn. Thêm vào đó, Dorothy Strachey đã khá sáng tạo trong việc lồng ghép các chi tiết bí ẩn xoay quanh ngôi trường để kích thích sự tò mò của độc giả, dù rằng có những chi tiết đến cuối không được giải quyết triệt để nên mình hơi hụt hẫng khi đọc xong. 

Bìa sách Olivia mang vẻ hoài cổ u ám, tạo được vibe bí ẩn tò mò dù câu chuyện bên trong không đến nỗi tăm tối như vậy. Đừng để bìa sách đánh lừa. 

Đánh giá cá nhân của mình: 3/5

Nguyen Nguyen